Như thế mới gọi là bầu
cử
09/11/2020
Alexei A. Navalny nói rất đúng: Một nước dân
chủ tự do khác những nước độc tài đảng trị ở chỗ người ta không biết trước ai
sẽ thắng cử.
Giáo sư
Moch Faisal Karim, dạy môn bang giao quốc tế tại Đại học Binus ở Indonesia, sau
hai ngày theo dõi cuộc bầu cử và kiểm phiếu ở Mỹ, phải thốt lên: “Giống như coi
trận chung kết World Cup!”
Trong mấy
ngày qua, dân Indonesia cũng như ở nhiều nước khác, chăm chú ngó bản đồ nước Mỹ
đang bôi mầu xanh và đỏ để coi tin tức về cuộc tranh hùng Trump-Biden! Đài Fuji
Television ở Nhật dùng các kỹ thuật mới nhất giống như trong trò chơi điện tử
(video games) để khán giả nhìn thấy tấn kịch bầu cử đang diễn ra bên kia Thái
Bình Dương!
Người Việt
Nam ở trong nước cũng chăm chú coi tin tức bầu cử tổng thống Mỹ. Các bạn tôi đã
truyền nhau mấy bức hình qua email, chụp cảnh một cửa hàng đóng cửa kín bưng, với
tấm bìa viết mấy chữ in lớn, viết hoa: “NGHỈ MỘT NGÀY (03-11-2020) ĐI MỸ COI TRỰC
TIẾP BẦU CỬ TỔNG THỐNG.” Và một tờ giấy viết tay, chấm câu rất tự do: “Nếu
Trump thắng (hình bộ mặt cười). Có thể nghỉ thêm 4 ngày ăn mừng. Nếu ông ấy
thua (hình bộ mặt khóc), có thể nghỉ thêm 4 năm để … ăn mày.”
Người ta vẫn
nói hơn một tỷ dân Ấn Độ ghiền hai thứ giải trí, một là “phim Bollywood;” hai
là các cuộc tranh cử và bỏ phiếu. Ông Pradeep, quản lý một khách sạn nhỏ nằm giữa
những ruộng lúa xanh tươi trong một ngôi làng, thú nhận: “Tôi thường chẳng bao
giờ coi tin bầu cử ở Mỹ. Nhưng năm nay tôi theo sát từng bước, giống như coi bầu
cử ở nước tôi vậy.” Nhà văn Feyi Fawehinmi, người Nigeria ở châu Phi, quan sát vở kịch
bầu cử ở Mỹ với những màn thay đổi bất ngờ, hồi hộp, gay cấn, đã tóm tắt cảm tưởng
của mình: “Không nước nào có thể soạn một kịch bản như vầy! Nhấp nhổm ngồi coi!
Giải trí toàn hảo!”
Nhưng đối
với nhiều khán giả, đây không phải chỉ là một trò giải trí mà dân Mỹ đã cống hiến
cho thế giới. Họ còn thấy một truyền thống tự do dân chủ mà người dân nhiều nước
trên thế giới đang khao khát sao cho họ cũng được hưởng. Thí dụ, ông Alexei A.
Navalny, một lãnh tụ đối lập ở nước Nga.
Trong ngày
Thứ Tư, Navalny viết: “Thức giấc, coi trên Twitter coi ai thắng. Chưa có kết quả
nào hết!” Và kết luận: “Thế đấy! Thế mới gọi là bầu cử!” Ông mới thoát chết sau
khi sang Đức chữa trị vì bị đầu độc, mà mọi người đều nghi ngờ là do thủ hạ của
Tổng thống Vladimir Putin ra tay.
Thế mới gọi
là bầu cử!
Alexei A.
Navalny nói rất đúng: Một nước dân chủ tự do khác những nước độc tài đảng trị ở
chỗ người ta không biết trước ai sẽ thắng cử. Có khi hai, ba ngày sau khi bỏ
phiếu vẫn chưa biết chắc. Kết quả ai nhiều, ai ít phiếu thay đổi từng giờ từng
phút. Bởi vì phải kiểm tra rồi đếm tất cả các lá phiếu, của từng người dân một.
Trước ngày
bỏ phiếu mươi ngày, tôi đem bao thư đựng lá phiếu của mình tới bỏ vô một thùng
phiếu đặt tại thư viện thành phố, tôi tin rằng lá phiếu sẽ được mang ra đếm. Đầu
tiên, nhiều người sẽ so sánh chữ ký của tôi ngoài phong bì với chữ ký trên bằng
lái xe của tôi, mà sở Kiều Lộ cung cấp cho các phòng kiểm phiếu. Nếu chữ ký
đúng, người ta sẽ giữ bao thư niêm kín tới đúng ngày mới mở ra. Trên lá phiếu
không có tên hay chữ ký của cử tri nữa.
Như chúng
ta đã chứng kiến, số phiếu bầu cho hai ứng cử viên tổng thống Mỹ lên xuống chập
chờn trong ba ngày, kể từ khi bắt đầu đếm. Cả thế giới theo dõi tin tức coi ai
đã được bao nhiêu phiếu ở mỗi tiểu bang cũng như các điều dự đoán sau cùng ai sẽ
thắng ở đó. Các báo, các đài loan tin các con số, nhưng dù cuộc kiểm phiếu chưa
chấm dứt họ vẫn có thể tiên đoán kết quả cuối cùng ở mỗi tiểu bang, dựa trên
các phương pháp tính toán của họ.
Một câu
chuyện đặc biệt lý thú là sau khi dân Mỹ đã bỏ phiếu, mấy báo, đài theo dõi
trong mấy ngày để tiên đoán ai sẽ thắng ở tiểu bang nào để chiếm được số phiếu
cử tri đoàn ở đó.
Ngay từ nửa
đêm ngày bỏ phiếu, 3 tháng 11, đài Fox News đã tiên đoán ứng cử viên Joseph R.
Biden Jr. sẽ thắng thế ở Tiểu bang Arizona. Fox là một đài được coi là “rất
thân” với Tổng thống Donald Trump. Các nhà bình luận ở đài này nhiệt liệt ủng hộ
ông Trump. Đây là đài duy nhất được ông Trump thường xuyên theo dõi. Nhưng ban
tin tức của đài Fox hoạt động độc lập, không dính tới những nhà bình luận.
Trong ngày
Thứ Tư, nhiều người trong Tòa Bạch Ốc đã gọi thẳng cho Rupert Murdoch, chủ tịch
công ty mẹ của đài Fox, phản đối tại sao loan báo lời tiên đoán “bất lợi” như
thế. Hơn nữa, số phiếu được đếm ở Arizona còn ít, số phiếu chưa đếm rất nhiều,
không thể tiên đoán “ẩu” như vậy! Tổng thống Donald Trump gọi điện thoại cho
ông Doug Ducey, thống đốc Arizona cũng thuộc đảng Cộng Hòa. Ông Ducey trấn an:
Chưa biết ai thắng đâu! Vẫn còn mấy triệu lá phiếu chưa mở ra đếm! Việc kiểm phiếu
bảo đảm công minh, thẳng thắn! Tất nhiên ông Ducey chỉ có thể nói như vậy chứ
không bảo đảm ông Trump sẽ thắng.
Người đưa
ra lời tiên đoán ông Biden thắng ở Arizona là nhà báo Arnon Mishkin. Ông Bret
Baier, người đứng đầu ban tin tức chính trị của đài, đã phải nói chuyện mấy lần
với ông Mishkin, hỏi đi hỏi lại rằng ông có chắc chắn kết quả sẽ như ông tiên
đoán hay không? Ông Arnon Mishkin trình bầy phương pháp của mình khi thu thập
và phân tích các dữ kiện rồi dùng máy vi tính để tiên đoán kết quả, và ông nhất
định không nói ngược lại. Ông Bret Baier chịu thua.
Chúng ta
biết rằng những lời tiên đoán ai thắng ở đâu không thể nào ảnh hưởng đến kết quả
cuộc bầu cử. Cuộc bỏ phiếu đã kết thúc. Dù một tờ báo hay một đài tiên đoán ai
thắng thế ở đâu thì, sau cùng, cũng không thể nào thay đổi số phận của các ứng
cử viên, phải chờ tới khi đếm hết các lá phiếu mới biết. Cuối cùng, đài Fox
News đã chấp nhận lý lẽ của ông Arnon Mishkin, không ai yêu cầu ông rút lại,
hay nói lại một cách dè dặt hơn. Đây là một bài học cho giới truyền thông. Chỉ
trong một xã hội tự do dân chủ người ta mới cư xử với nhau như vậy.
Điều đáng
chú ý khác là trong suốt hai ngày sau đó, các tờ báo và đài ti vi thường đối lập
với Tổng thống Trump, như báo New York Times, đài CNN, không ai dựa theo lời
tiên đoán của ông Mishkin mà loan tin ông Biden thắng ở Arizona. Vì máy vi tính
của họ không nói như thế! Họ làm công việc thông tin, tôn trọng các quy tắc nghề
nghiệp; không ai chấp nhận đóng vai tuyên truyền, cổ động cho một đảng chính trị
nào! Cũng chỉ trong một nước có truyền thống dân chủ mới có hiện tượng này.
Mỗi báo và
đài đều dùng những phương pháp tiên đoán của họ, đặt trong máy vi tính, họ phải
trả hàng triệu mỹ kim thuê người thiết lập. Đài Fox News tin tưởng vào máy vi
tính của ông Mishkin. Các báo đài khác phải dựa trên máy móc của họ, họ không
thể nhắm mắt loan báo theo đài Fox, dù họ cũng muốn ông Biden thắng thế ở một
tiểu bang mà ông Trump đã thắng trong năm 2016.
Hai quy tắc
để bảo đảm chế độ dân chủ, không thể nào thiếu được: Thứ nhất, tất cả mọi
người dân trưởng thành đều có quyền bỏ phiếu. Thứ hai, đếm không bỏ xót một lá
phiếu hợp lệ nào.
Những ai
là người làm công việc bảo đảm hai quy tắc trên được tôn trọng? Trong bài trước,
chúng tôi đã nói đến vai trò của những “anh hùng vô danh” của nền dân chủ: Những
người tổ chức bầu cử và lo việc kiểm phiếu, đếm phiếu.
Các công
dân Mỹ có thể đi bỏ phiếu xong rồi về ngủ ngon, vì tin tưởng vào những con người
bình thường, lương thiện làm việc trong guồng máy đó. Tin rằng họ hết sức cẩn
thận làm nhiệm vụ của mình với tấm lòng công bằng, chính trực. Công việc giản dị
không khác gì một người đầu bếp trong tiệm ăn hay một người thợ lắp ráp xe
trong cơ xưởng. Hơn nữa, người ta biết rằng các ứng cử viên đều có quyền đưa
người đại diện của mình đến quan sát việc kiểm phiếu, đếm phiếu.
Chúng ta
phải đồng ý với ông Alexei A. Navalny. Chỉ trong một xã hội tự do dân chủ mới
có cảnh lá phiếu của người dân thay đổi vận mệnh của các nhà chính trị như vậy.
Trong khi cả thế giới, hồi hộp theo dõi kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, sốt ruột
muốn biết kết quả ngay, thì guồng máy bầu cử và kiểm phiếu ở Mỹ vẫn làm công việc
một cách cẩn trọng và âm thầm! Việc đếm phiếu càng dùng thời gian dài, số phận
của hai ứng cử viên càng lúc lên lúc xuống nhiều hơn, thì chỉ chứng tỏ chế độ
dân chủ là có thật, đang diễn ra trước mắt mọi người.
Cuộc kiểm
phiếu ở Mỹ giống như một vở kịch bi, hài; cả thế giới được coi cho vui. Nhưng mọi
người cũng thấy rằng người dân Mỹ, từng người một, cầm lá phiếu trên tay, họ thực
sự quyết định việc chọn người cai trị nước mình. Các định chế dân chủ tự do bảo
đảm quyền quyết định đó.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment
Thanks