Cảnh báo về mức độ ô nhiễm ở
Đồng bằng Sông Cửu Long
Gia Minh, biên tập viên RFA
2015-05-05
2015-05-05
- In
trang này
- Chia sẻ
- Ý kiến của Bạn
- Email
05052015-wrn-mekg-delta.mp3
Mức độ ô nhiễm ở các khu vực sông nước đáng báo động
geyser.com.vn
Đồng bằng Sông Cửu Long, vựa lúa lớn nhất của Việt Nam, hiện đang chịu
những tác động bất lợi mà nếu không có những biện pháp ứng phó kịp thời, phù
hợp thì trong thời gian tới sẽ có những thay đổi gây ảnh hưởng xấu đến đời sống
của cư dân cũng như sản xuất nông nghiệp.
Trong chuyên mục Khoa học- Môi trường hôm nay, mời quí vị theo dõi
một số đánh giá, cảnh giác cũng như đề xuất của những nhà báo từng làm việc lâu
năm tại khu vực đó.
Cảnh báo
Nhà báo Lê Phú Khải vừa qua cho công bố tác phẩm ‘Đồng Bằng Sông
Cửu Long- 40 năm nhìn lại’. Ông là nhà báo của Đài Tiếng Nói Việt Nam thường trú
nhiều năm tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long. Trong cuốn sách dày hơn 360
trang, nhà báo Lê Phú Khải ghi lại những điều tận mắt chứng kiến trong những
năm tháng qua ở khu vực sinh thái đặc biệt này của Việt Nam.
Sau thời gian làm việc ở Đồng Bằng Sông Cửu Long, ông nhận thấy
hai cảnh báo lớn về môi trường đối với khu vực này; dù rằng theo ông mức
độ ô nhiễm tại khu vực sông nước này chưa đến nỗi phải đáng báo động như ở các
lưu vực sông khác tại Việt Nam hiện nay.
Nhà báo Lê Phú Khải phát biểu:
“Về môi trường đối với Đồng bằng Sông Cửu Long có hai điều cần phải
cảnh giác: thứ nhất không được thả rác thải xuống dòng sông, các nhà máy công
nghiệp xả nước thải thì nguy hiểm rồi nhưng chưa có hiện tượng đó; nhưng hiện
nay các nguồn nước, kênh rạch ở các tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long không có thu
gom rác. Nếu cứ vứt rác xuống dòng sông như thế rất nguy hiểm.
Không phải bây giờ mà từ chế độ cũ, từ trước đến nay đồng bào vẫn có
quán tính cho rằng dòng sông trôi nên cứ vứt bao nylon, vứt rác xuống nên rất
nguy hiểm. Có những địa phương như Ba Hòn ở Kiên Giang chẳng hạn, đồng bào
không đào hố rác mà đem rác vứt ra dòng kênh hay như ở Cà Mau xác chó chết nổi
lềnh phềnh trên con kênh ngay giữa Cà Mau. Như thế sẽ gây ô nhiễm môi trường.”
Không phải bây giờ mà từ chế độ cũ, từ trước đến nay đồng bào vẫn
có quán tính cho rằng dòng sông trôi nên cứ vứt bao nylon, vứt rác xuống nên
rất nguy hiểm...Điều thứ hai là cảnh giác với việc TQ phá hoại ở
thượng nguồn, mà TQ đã phá rồi nên các nước ASEAN phải liên kết mạnh mẽ để lên
án và đấu tranh
Nhà báo Lê Phú Khải
Điều thứ hai là cảnh giác với việc Trung Quốc phá hoại ở thượng
nguồn, mà Trung Quốc đã phá rồi nên các nước ASEAN phải liên kết mạnh mẽ để lên
án và đấu tranh.
Ngoài hai cảnh báo mà nhà báo Lê Phú Khải đưa ra, đại tá Bùi Văn Bồng,
nguyên trưởng đại diện Báo Quân đội Nhân dân tại Đồng Bằng Sông Cửu Long, đưa
ra thêm 2 cảnh báo nữa đối với khu vực này:
Ngoài những dẫn chứng, dữ liệu của anh Khải, tôi thấy có mấy vấn
đề thế này: cùng với sự phát triển của nông nghiệp là việc dùng các loại vật tư
nông nghiệp như phân bón, thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc bảo quản
cho cây trái, cây lúa và thuốc cá … Tất cả những thứ thuốc đó đang tàn phá ngấm
ngầm nhưng tai hại rất lớn. Nhất là tình trạng nuôn cá mà chất thải đưa thẳng
xuống các dòng kênh rồi đẩy ra Sông Hậu, Sông Tiền. Sau đó lại tràn lan ra các
cánh đồng, dòng kênh. Tình trạng này ảnh hưởng rất lớn.
Thuốc trừ sâu thì người dân sử dụng bừa bãi mà không có sự quản lý
chặt chẽ của chính quyền và không có sự hướng dẫn thường xuyên của nhà khoa
học.
Theo đại tá Bùi Văn Bồng các khu công nghiệp, các nhà máy chế biến
thực phẩm, nhà máy sản xuất giấy, sản xuất mía đường tại khu vực này đang
xả chất thải ra dòng kênh và làm ô nhiễm rất lớn.
Rồi tình trạng như nhà báo Lê Phú Khải nêu ra từng tồn tại từ
trước đến nay ở vùng sông nước Cửu Long là dân cư tống hết mọi thứ chất thải
xuống các dòng kênh và dòng sông. Trong khi đó không có sự quản lý của cơ quan
chức năng nên ai thích vứt, ném gì xuống dòng sông, dòng kênh thì cứ vứt, cứ
ném.
Đại tá Bùi Văn Bồng tiếp lời:
Điều thứ tư mà tôi nuốn nói gây ảnh hưởng đến môi trường là nạn chặt
phá vây rừng đầu nguồn Sông Cửu Long, rồi phá những cánh rừng ngập nước ở Cà
Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang, Sóc Trăng, Bến Tre… Việc chặt phá cây rừng để làm
vuông, đìa nuôi tôm cũng gây ảnh hưởng đến môi trường sinh thái lớn.
Các trạm thủy điện Trung Quốc trên giòng sông Mê Kông
Những Vườn Quốc gia như Tam Nông, U Minh cũng bị ảnh hưởng vì chặt
phá cây gây nên nạn xâm thực. Đối với đàn sếu đầu đỏ, với đà chặt phá như hiện
nay, không còn thức ăn phù hợp thì chúng sẽ bay đi nơi khác, làm mất đi tác
dụng môi trường và đồng thời nếu không được bảo vệ chu đáo thì ngày càng sẽ mất
đi giá trị cùa Vườn Quốc gia.
Đánh giá về chính sách
Theo nhà báo Lê Phú Khải, tác giả cuốn sách ‘Đồng bằng Sông Cửu
Long- 40 năm nhìn lại’ thì trong 40 năm qua nhiều chính sách được thực thi tại
khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long đã phát huy tác dụng giúp phát triển sản xuất.
“Về đê bao, tôi nói rất rõ trong cuốn sách rồi. Nếu dân số của chúng
ta thấp chỉ có 20 triệu trước năm 45 và đến khi thống nhất đất nước dân số Đồng
bằng Sông Cửu Long chỉ có hơn chục triệu thôi thì chẳng việc gì phải xây đê
bao, cũng không việc gì phải khai thác Đồng Tháp Mười để làm gì cả. Chúng ta cứ
để cho nước tràn vào, tràn ra và giữ làm khu du lịch cho sau này là tốt nhất.
Nhưng do sức ép về lương thực, nhất là những năm bao cấp, làm hợp tác xã nên
phải khai tác Đồng Tháp Mười. Khi khai thác Đồng Tháp Mười, chúng ta đưa dân
vào những vùng mà trước đây chỉ xâm canh rồi rút ra, nay lại ở hẳn trong đó và
phải xây dựng thị xã, đường giao thông, trạm y tế, trường học. Đo đó một số nơi
phải làm đê bao.
Đê bao thì có nhiều kiểu: đê bao để ngăn lũ, để giữ an toàn cho khu
dân cư; có đê bao gọi là đê bao lửng để làm ruộng; khi gặt lúa hè thu xong lại
phá đi để nước tràn vào.
Ảnh hưởng đến môi trường là nạn chặt phá vây rừng đầu nguồn Sông
Cửu Long, rồi phá những cánh rừng ngập nước ở Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang, Sóc
Trăng, Bến Tre… Việc chặt phá cây rừng để làm vuông, đìa nuôi tôm cũng gây ảnh
hưởng đến môi trường sinh thái lớn
Đại tá Bùi Văn Bồng báo QĐND
Ở Đồng bằng Sông Cửu Long có nhiều loại đê. Nhiều người ở xa không
hiểu cứ tưởng như đê ở Sông Hồng; không phải thế.
Ở Đồng bằng Sông Cửu Long, đồng bào không làm như thế và chính phủ
cũng không chủ trương làm như thế; mà chỉ làm một số đê bao để giữ lúa, giữ
những khu thị xã. Qua 40 năm vừa rồi, vấn đề này đã có kinh nghiệm và nay hình
thành việc ‘chung sống với lũ’ tương đối êm thắm nhờ có hệ thống đê bao và hệ
thống thoát nước. Điều này tôi nói rất rõ trong cuốn sách.
Nhà báo Lê Phú Khải cũng giải thích về hệ thống cống thủy lợi được
xây dựng tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long lâu nay:
“Cống thủy lợi là khi mùa lũ thì mở ra cho nước tràn vào, đến mùa khô
thì đóng lại để ngăn mặn tràn vào. Người ta gọi đó là những cống thủy lợi- cống
‘automatic’ đóng/mở tự động rất quan trọng.
Trước đây khi thoát lũ ra biển tây, chúng ta không làm cống khiến mặn
xâm nhập vào nên chính phủ phải khẩn cấp làm cống. Khi làm cống rồi, thì những
kênh T5,T6 ở An Giang giúp thoát nước ra biển tây và ngăn không cho mặn tràn
vào. Từ đó tại vùng rộng lớn Tứ Giác Long Xuyên giữa hai tỉnh Kiên Giang và An
Giang có nơi người ta làm được 2 vụ lúa, thậm chí có nơi làm 3 vụ. Đó là nơi mà
xưa kia chỉ làm một vụ nhưng rất bấp bênh, nay làm được 2-3 vụ rồi.
Điều đáng nói nhất là chúng ta có được hệ thống đê điều rất hợp
lý.
Điều đáng trách là chúng ta làm nên được một vựa lúa gạo lớn như thế
mà nông dân vẫn rất khổ, rất nghèo. Đó là điều không thể chấp nhận được; những
công ty quốc doanh buôn bán ăn hết. Họ chỉ lo đến hạt gạo thôi mà không lo đến
cây lúa. Điều này rất phi lý và bất công, phải chống đến cùng điều này.
Đấu tranh đối với việc xây đập trên thượng nguồn Mekong
Một trong hai cảnh báo mà nhà báo Lê Phú Khải nêu ra đối với khu
vực Đồng bằng Sông Cửu Long là tình trạng xây đập thủy điện trên thượng nguồn
dòng sông và cho đến nay Trung Quốc đưa một số đập thủy điện được xây dựng vào
khai thác, trong khi đó Lào cũng triển khai xây dựng hai đập thủy điện Xayaburi
và Don Sahong.
Việt Nam là một trong bốn nước ở hạ nguồn được nói sẽ bị tác động
bất lợi do những đập thủy điện trên thượng nguồn gây nên. Khu vực Đồng bằng Sông
Cửu Long là nơi chịu tác động nhiều nhất. Vậy sự lên tiếng đấu tranh để không
phải chịu những hệ quả được báo trước như thế ra sao?
Các nước ASEAN có chung dòng Mê Kong gồm Thái Lan, Lào, Myanmar, Kampuchia
mỗi nước phải có cái nhìn chung để bảo bệ dòng sông Mê Kong. Chứ Trung Quốc
muốn đánh lẻ, cứ tiếp xúc song phương, mua chuộc nên rất nguy hiểm
Nhà báo Lê Phú Khải
Nhà báo Lê Phú Khải đưa ra nhận định của ông về điều này:
Các tổ chức dân sự để bảo vệ môi trường của Việt Nam còn yếu; tình
hình dân trí còn yếu như thế này thì chưa có những tổ chức xã hội dân sự để bảo
vệ môi trường. Các tổ chức xã hội dân sự để đấu tranh chính trị thì có rồi
nhưng để bảo vệ môi trường còn yếu lắm. Hơn nữa các nước ASEAN có chung dòng Mê
Kong gồm Thái Lan, Lào, Myanmar, Kampuchia mỗi nước phải có cái nhìn chung để
bảo bệ dòng sông Mê Kong. Chứ Trung Quốc muốn đánh lẻ, cứ tiếp xúc song phương,
mua chuộc nên rất nguy hiểm.
Và đại tá Bùi Văn Bồng cũng có nhận xét:
Theo tôi Đồng bằng Sông Cửu Long trong 5-6 năm nay không có lũ lớn
vì những nhà máy thủy điện của Trung Quốc trên thượng nguồn gây ảnh hưởng rất
lớn đến Đồng bằng Sông Cửu Long. Do những ảnh hưởng đó nên Việt Nam phải đấu
tranh kiên quyết, đưa cả những xã hội dân sự vào đấu tranh cho mạnh bạo thì
Trung Quốc phải có thái độ gì đó. Nhưng đối với Trung Quốc, việc gì mà liên
quan đến việc đấu tranh với Trung Quốc họ đều có phần dè chừng, hoặc ngại, sợ
đụng chạm hoặc không muốn nói mạnh. Đồng bằng Sông Cửu Long bị ảnh hưởng nhiều
nên Việt Nam phải nói mạnh; thế nhưng các nhà khoa học nói thì cứ nói, nêu kiến
nghị thì cứ nêu, dân kêu cứ kêu những chính quyền từ địa phương đến Trung ương
đặt vấn đề và đấu tranh thẳng với Trung Quốc thì không làm được.
Đề xuất
Đại tá Bùi Văn Bồng còn đưa ra nhận định là những vấn đề tại khu
vực Đồng bằng Sông Cửu Long đều được cơ quan chức năng cũng như nhiều người nhận
thấy. Chính quyền trung ương và địa phương cũng đưa ra một số biện pháp và cấp
phát kinh phí để triển khai. Tuy vậy, trong thực hiện nguồn kinh phí dành cho
công tác bảo vệ môi trường đã bị sử dụng trái mục đích
Tạp chí Khoa học- Môi trường kỳ này tạm dừng tại đây. Xin gặp lại
các bạn trong kỳ tới.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment
Thanks