Khi nghĩa thầy trò chỉ là sự
đổi chác
Nguyên
Khôi Gửi cho BBC từ TP. Hồ
Chí Minh, Việt Nam
- 20
tháng 11 2015
Có
phải tại Việt Nam, tình nghĩa thầy trò bây giờ chỉ còn là sự đổi chác trong
trường học, nên khi bước ra ngoài xã hội, chẳng còn mấy học trò nặng tình mang
theo hình ảnh người đã dạy mình?
Thống kê của trang tin therichest.com cho rằng giáo viên là một
trong những nghề hạnh phúc nhất, cùng với các nghề khác như làm tóc, làm vườn,
tiếp thị... nhưng ở Việt Nam hiện nay, thực tế lại khác.
Từ lâu, giáo viên ở Việt Nam bị coi là nghề không làm ra nhiều
tiền, thậm chí đó là ngành nghề cần được xã hội hỗ trợ. Trong mắt các phụ
huynh, quà cáp thế nào cho thầy cô giáo của con trong những dịp lễ tết là điều
họ quan tâm, nhằm giúp cho con họ hưởng được điều kiện học hành tốt nhất.
Còn trong mắt học trò – lứa tuổi học cấp 2, cấp 3 – cứ thầy cô
giáo nào khó khăn, hay gọi mình lên bảng thì… ghi danh học thêm với họ là lựa
chọn tốt nhất! Và tất nhiên, thần tượng của giới trẻ hiện nay không phải là thầy
cô của họ, mà chính là hình ảnh lung linh huyền ảo của giới showbiz nhiều tiền
lắm của – trong cũng như ngoài nước - bao gồm cả những hotgirl hay hotboy trạc
tuổi.
Vào những năm tôi bước vào đại học (thập niên 80 của thế kỷ
trước), học sư phạm là lựa chọn cuối cùng của bạn bè tôi, khi không còn cách
khác. Lớp có 52 bạn thì đến hơn phân nửa thi vào đại học y khoa, đại học kinh
tế, còn lại chọn trường tài chính kế toán, trường tổng hợp.
Không có ai trong số bạn bè tôi chọn sư phạm, thế mà oái ăm thay,
vì không đủ điểm vào đại học, đa số bạn bè tôi phải học cao đẳng sư phạm hay
trung học sư phạm – một quyết định của ban tuyển sinh lúc bấy giờ, cứ ai thi
đại học thiếu điểm thì chuyển vào hai trường đó, do số thí sinh chọn thi vào sư
phạm quá ít.
Để được tiếp tục đi học – vừa có học bổng vừa có gạo, tiêu chuẩn
của sinh viên thời đó – nhiều người bạn của tôi bỗng nhiên trở thành thầy cô
giáo dạy cấp 1 và cấp 2, và đáng buồn là có rất ít người yêu cái nghề giáo viên
của mình.
'Bỏ tiền vào phong bì là tốt nhất'
Tôi còn nhớ một cô bạn của mình sau này trở thành giáo viên cấp 1
ở một huyện ngoại thành có lần than phiền với tôi: “Ngày 20/11 đầu tiên của mình,
bọn học trò chỉ toàn mang đến cho mình bún, bánh cuốn, bánh, trái cây, trứng
gà…- những thứ nhà chúng bán hoặc tự làm, mà mình có thích những thứ đó đâu.
Thế nên vào năm sau, trước ngày 20/11 mình phải nói thẳng với học trò đừng mang
những thứ đó cho mình nữa!”.
Tôi hỏi: “Thế bạn thích học trò tặng mình cái gì? – Bỏ tiền vào
phong bì là tốt nhất, mình có thể mua thứ mình thích! – Bạn tôi hồn nhiên trả
lời.
Kể từ ngày đó cũng gần 40 năm, điều đáng buồn là ý thích của thầy
cô giáo ngày nay... dường như cũng chả khác mấy.
Mới đây nhất, một bạn đồng nghiệp than thở với tôi: “Em gửi con
trai 2 tuổi vào nhà trẻ. Tháng đầu tiên em mua quà tặng cô, cô nhận và không
nói gì cả. Em nghĩ vậy là xong.
Sau đó thấy bé ngày nào về nhà cũng khóc lóc tỏ vẻ không thích đi
học, em dọ hỏi các phụ huynh khác, họ bảo em mua quà cho cô làm gì, đưa tiền
ấy. Sau đó tháng nào em cũng gửi phong bì cho cô thì mọi chuyện khác hẳn, con
em được săn sóc tốt hơn, không khóc khi đi học nữa.
Một lần họp phụ huynh ở trường, một cô giáo đã nói thẳng với em:
"Lương giáo viên rất thấp, chúng tôi chỉ sống bằng tiền phụ huynh cho”.
Bạn ấy tỏ vẻ thất vọng vì hồi học ở quê nhà (một tỉnh miền Trung) cha mẹ bạn ấy
không phải tốn tiền cho thầy cô mà bạn ấy vẫn thích đến lớp đến trường.
Thời tôi đi học, cha mẹ tôi cũng chưa bao giờ phải mua quà tặng
thầy cô, chứ đừng nói tặng thầy cô phong bì tiền, thế mà tôi vẫn lên lớp đều
đều, năm nào cũng nhận phần thưởng.
Đó là điều may mắn của thế hệ tôi so với các thế hệ bây giờ, vì
cho đến khi đầu đã bạc, tôi vẫn còn giữ được ký ức đẹp về những thầy cô của
mình và việc rủ bạn bè cùng đến thăm thầy cô vào ngày 20/11 là một trong những
niềm vui.
Nhưng con tôi thì không: chả có ai trong số những thầy cô đã từng
dạy nó để lại cho nó ấn tượng về sự đam mê, về thiên chức đầy ý nghĩa của nghề
giáo.
Trong 12 năm học, dù chưa bao giờ thúc đẩy cha mẹ chuyện mua gì
tặng thầy cô giáo vào ngày 20/11 (tôi luôn tự nguyện thu xếp việc đó như một
bổn phận nhưng không bao giờ cho con tham gia) nhưng mỗi khi nhắc đến các thầy
cô cũ từng học, nó toàn nói với giọng châm chọc: “Ông (hay bà ấy)… không thích
đứa nào hỏi nhiều về bài học, cũng không thích đứa nào có ý kiến khác, cứ như
bọn con là con vẹt ấy!”.
Mỗi khi nhớ đến thầy cô của mình, tôi thường buồn cho con. Suốt
thời tiểu học và trung học, thầy cô luôn là thần tượng của tôi. Tôi nhớ năm đầu
tiên bước vào trường trung học Lý Thường Kiệt – năm 1973 - ở quê nhà, tôi đã
choáng ngợp trước hình ảnh các giáo sư (trước 1975 ở miền Nam: giáo viên dạy
trung học được gọi là giáo sư) đi xe hơi đến trường, thầy giáo mặc comple (đồ
veston bây giờ), còn cô giáo mặc áo dài thướt tha.
Chọn môn ngoại ngữ là tiếng Anh, bọn học trò lớp 6 chúng tôi mê
mẩn cô giáo dạy tiếng Anh mỗi ngày đến trường là mặc một bộ áo dài khác nhau.
Bọn tôi thường xì xào với nhau: Chắc cô có cả một tủ đầy áo dài, vì chưa bao giờ
thấy cô mặc lại áo cũ.
Liệu có bao nhiêu học trò sau khi ra trường còn nhớ đến người thầy cũ?
Các giáo sư trung học trong mắt chúng tôi thời ấy là những con
người thành đạt, có vị trí ngoài xã hội nên rất đáng kính trọng. Cô giáo chủ
nhiệm lớp 6 của tôi không chỉ có những giờ lên lớp rất hay về môn văn mà còn
dạy bọn học trò cách ứng xử với nhau, cách ứng xử với mọi người khi ở ngoài
đường.
Chúng tôi rất yêu cô nhưng đến buổi tất niên chia tay vào cuối
năm, chúng tôi chả có gì tặng cô ngoài những tấm thiệp tự vẽ bằng tay và mấy
cành hoa giấy cùng chia nhau làm. Sau năm 1975, cũng học lại ngôi trường ấy,
tôi sửng sốt trước hình ảnh một thầy giáo dạy tiếng Anh của lớp mình tranh thủ
ít phút cuối giờ lên tiếng mời chào học trò mua… khoai lang nhà thầy trồng!
Hơn 40 năm sau, hình ảnh thầy cô giáo không chỉ trở nên khốn khổ -
một nghề nghiệp cần được xã hội tương trợ - mà còn ngày càng mất dần ánh hào quang
với biết bao scandal thầy cô đánh chửi học trò. Bơi giữa luồng cảm xúc coi
thường của xã hội và học trò, họ thật sự cô đơn khi tận tâm với học trò mà
không cần báo đáp, trong lúc những đồng nghiệp chung quanh họ đang tận thu học
trò bằng mọi cách.
Năm nay, nếu tôi không kịp đến thăm thầy chủ nhiệm lớp 12, tôi
chắc thầy sẽ gọi điện thoại hỏi thăm tôi. Nhưng con tôi thì không có kế hoạch
gì cho ngày này - không có thầy cô giáo nào con tôi muốn đi thăm hay muốn xin ý
kiến mỗi khi cần, cũng như chưa bao giờ tôi nghe nói một thầy cô giáo nào gọi
điện thoại hỏi thăm nó.
Tình nghĩa thầy trò chỉ còn là sự đổi chác trong trường học, nên
khi bước ra ngoài xã hội, chẳng còn mấy học trò nặng tình mang theo hình ảnh người
đã dạy mình…
Bài
viết thể hiện văn phong và phản ánh quan điểm riêng của tác giả, một nhà báo
đang sinh sống và làm việc ở TP Hồ Chí Minh.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment
Thanks