Đại Học chăn Trâu




Thursday, 8 September 2016

Nhung dieu quai la trong bau cu Tong Thong My

 



From: bac7758
Sent: Saturday, September 3, 2016 2:01 PM
To: bac7758
Subject: Nhung dieu quai la trong bau cu Tong Thong My


Subject: Nhung dieu quai la trong bau cu Tong Thong My
Gui quy vi va cac ban mot bai viet thoi su doc choi cuoi tuan (xem hinh trong file attached).
Tuan

Câu chuyn thi s

2016: ĐƯỜNG VÀO TOÀ BCH C

Li gii thiu:
Trái vi nhng li hô hào kiu thông l nhưng rt rng tuếch, lá phiếu ca c tri gc Vit tht ra không h có chút nh hưởng nào lên kết qu sau cùng ca cuc bu c tng thng ti Hoa K do bi nhng ngu nhiên ca lch s vi lut l v bu c phc tp theo quy chế bu c-tri-đoàn ca tng tiu bang, và cng đng người Vit li cư ng phn ln ti nhng tiu bang không ngang nga (swing states). Tuy vy, cuc chy đua đ tr thành tng thng M vn là s kin thi s được nhiu người chú ý nht mi 4 năm 1 ln. Lot bài này nhm giúp người đc hiu rõ thêm v nhiu góc cnh lý thú và đa dng ca nó trong sinh hot chính tr đc thù ca nước M.

NHNG ĐIU QUÁI L NHT TRONG BU C TT M

Ch còn đúng 10 tun l na thì người ta s biết rõ kết qu ca mt cuc bu c quái l nht đ bu chn v nguyên th quc gia ca Hoa K. Nhưng nếu chu khó nhìn li lch s, người ta s thy là cuc bu c tng thng M tht ra cũng có nhng giai đon k l và quái g nht ít thy xy ra so vi nhng cuc bu c tng thng ti các nước khác trên thế gii.

Mt trong nhng thí d đin hình mà nhiu người chc có l còn nh ti, mt phn vì nó ch mi xy ra gn đây, đó là cuc bu c tng thng vào năm 2000 vi kết qu ngang nga và khít khao chưa tng thy gia hai ng viên là Al Gore ca phe Dân Ch và George W. Bush (Bush Con) ca phe Cng Hoà. Tuy Al Gore giành được s phiếu ng h ca dân chúng (popular vote) cao hơn đi th Bush hơn 500,000 phiếu trong tng s hơn 101 triu phiếu trên toàn quc, nhưng li thua ông Bush Con v s phiếu c-tri-đoàn (electoral votes) mt cách khít khao là 267/271 nên vì thế mà mt cơ hi đ tr thành ch nhân Toà Bch c.

Nhưng kết qu ly k khít khao này được c thế gii xôn xao chú ý đến vì kết qu đếm phiếu ti mt tiu bang ngang nga là Florida li khít khao chưa tng thy trong lch s nên đã khiến cho c hai ng c viên đu không biết chc là ai đã v đu ti tiu bang này (và nh đó mà cũng s tr thành tân tng thng). Kết qu quá khít khao này (hơn nhau ch vài trăm phiếu trên tng s 10 triu phiếu ti Florida) cũng làm cho nhiu cơ quan truyn thông ln cũng b v mt vì h nng khi tiên đoán sm là ng viên Bush thng c, nhưng ri sau đó vài gi đng h li rút li li kết lun này, đ ri sau cùng đành phi tuyên b là kết qu chưa thc s ngã ngũ.

Thông thường thì kết qu bu c tng thng M đu được biết rõ vào bui ti ch ít gi sau khi các thùng phiếu được khui ra đ đếm phiếu, và sau đó loan báo rng rãi và nhanh chóng khp nơi bài din văn ca người thng c nh vào k thut thông tin mau l ca ngành truyn thông. 

Nhưng c hai ông Bush và Gore và mi người trên toàn quc vào ti hôm đó khi lên giường đi ng đu không biết ai thng c, và đây là ln đu tiên mà kết qu mt cuc bu c tng thng M chưa được xác đnh vào sáng th Tư hôm sau ca ngày đi b phiếu. Lý do là vì kết qu ti Florida đã quá khít khao chưa tng thy, và do đó theo quy đnh bt buc phi đếm li ln na đ xác đnh. Rc ri hơn na là có thêm mt s phiếu chưa th xác đnh rõ rt s la chn ca c tri vì cách thc b phiếu k đó ti Florida đòi hi c tri phi bm l trên lá phiếu đ xác đnh ng viên mình la chn. T đó nó dn đến mt chi tiết rc ri nhc đu khác là thnh thong có nhng lá phiếu mà l bm chưa thc s rt khi lá phiếu mà còn dính lng lng (hanging chad). Do đó nó mi dn đến vic tranh cãi đ biết xem đó là lá phiếu hp l đ xác đnh s la chn ca c tri, hoc là mt lá phiếu bt-hp-l vì không xác đnh rõ ràng.

http://puu.sh/qYIwC/17b3403879.jpg
Nhng lá phiếu được bm l nhưng chưa rt hn (hình ABC News)

Vic tranh cãi ti mt s tnh ht (counties) li dn đến vic đòi đếm phiếu khác na, đ ri kéo lên đến tn Ti Cao Pháp Vin Florida đ phán x là có nên hay không đếm phiếu li, và đếm li như thế nào. Nhưng sau cùng, ni v được đưa lên Ti Cao Pháp Vin Hoa K vi phán quyết cũng ngang nga (5/4) vi 5 v thm phán ti cao theo phe bo th quyết đnh chm dt vic đếm phiếu, coi như đương nhiên trao phn thng v cho ng c viên Bush Con sau hơn mt tháng tri c nước không ai biết rõ là ng viên nào đã đc c. Nhng cuc nghiên cu sau này li đưa ra nhng kết lun trái ngược v kết qu ai có th là người thng cuc (phn ln nghiêng v ông Gore) nếu như k đó Ti Cao Pháp Vin Hoa K không ngăn cn vic đếm phiếu li.

Ln này, cuc bu c năm nay t lúc ban đu đã cho thy nó là mt hin tượng k l và bt ng nht trong lch s chính trường nước M, vi mt ng viên cũng k l và quái g khác thường nht nhưng cui cùng li đánh bi được tt c các đi th khác trong đng Cng Hoà, đó là Donald Trump. Vì thế nên mi dn đến mt chi tiết bt ng và k l khác, đó là chưa bao gi người dân M s phi đi din vi mt v tân tng thng có đa s c tri bc mình hay oán ghét nht: hoc là bà Hillary Clinton ca đng Dân Ch vi khong 54-56% c tri bt mãn hoc không tin tưởng, nhưng có l cũng còn đ hơn là Donald Trump ca đng Cng Hoà có đến 61-64% c tri chê bai hoc chng đi hoc. 

(Trong mt chng mc nào đó, người ta có th ví von rng trong cuc bu c tng thng năm nay, người dân ti Hoa K ch có mt trong hai la chn: gia mt ng viên xu (bad) và mt ng viên khác còn xu t hơn na (worse)! Theo nhà báo David Lightman ca h thng truyn thông McClatchy thì Hillary Clinton ch được có 34% c tri có thin cm, tc là đa s c tri không ưa thích bà ta. Tuy vy, nó vn còn khá hơn so vi Donald Trump ch được có 26% c tri M nhìn vi thin cm.

http://puu.sh/qYIyN/0fd0fd6943.jpg
Hình hí ho ca John Kettman v châm biếm hai khuôn mt Clinton và Trump (Reuters)

Chuyn phê bình xu đp tht ra cũng ch là tu theo cm tính ca mi người theo đúng như câu nói bình dân thường nghe trong chuyn tìm bn bn phương là xu đp tu người đi din”. Trong ngôn ng ca gii truyn thông Hoa K, có người cũng phê bình rng s la chn ca c tri M k này là vic la chn gia mt trong hai người ít t hi hơn (the lesser of two devils). Ch devil” hoc evil” thường được dùng đ ám ch người hay vic ma qu hay có tâm đa xu xa, quái ác v.v. 

Nhưng k viết bài này li cm thy hơi bt nhn khi thy mt ngòi bút ni danh đã phê phán rng ln này c tri M s la chn gia mt con qu cái” và “mt con qu điên” đ làm tng thng trong 4 năm ti. Ông nhà báo kinh tế gia Nguyn Xuân Nghĩa ni tiếng trong gii truyn thông tiếng Vit này, vi văn phong sc bén và nhng nhn đnh mi l khiến nhiu người say mê theo rõi, li thường có thói quen chê bai gii truyn thông Âu M là sng trong tháp ngà, vi lp trường thiên t thích dy đi và lèo lái dư lun v.v.; tiếc thay ông li là mt ngòi bút cao ngo hơn ai hết dù rng đã b k viết bài này nhiu ln vch ra nhng nhn đnh sai lm và đy thiên kiến rt vi vã, h đ.

Tht ra, không ai ph nhn rng đa s các nhà báo, cũng như nhng giáo sư và nhân viên trong ngành đi hc đa s đu có khuynh hướng thiên t (theo lp trường cp tiến) hơn là thiên hu (theo lp trường bo th) do bi l t nhiên là càng hc cao và hiu biết nhiu và rng rãi, con người càng d có cái nhìn bao dung và rng m hơn so vi nhng người ít hc và ít hiu biết, thường khư khư ôm gi ly nhng giá tr theo hiu biết sơ đng hoc nông cn ca mình. [Thí d đin hình là cp đi hc, người ta ít còn ngc nhiên (đ xem thường hoc k th) trước nhng sinh viên ngoi quc dù là đến t nhng quc gia nhược tiu vì bt c sc dân nào cũng có th có nhng đu óc thông minh siêu vit. 

Tuy nhiên trong tng lp qun chúng bình dân ít hc hơn, phn ln đu nhìn nhng sc dân thiu s này như là thành phn ít hc, ngu dt v.v.] Điu này ch là mt s tht không th ph nhn ch chng phi là mt thái đ cao ngo xem thường người khác như nhiu người d dàng lên tiếng buc ti và chê trách. Tuy nhiên, điu đó không có nghĩa là nhng cơ quan truyn thông ln ca Âu M, dù là theo khuynh hướng cp tiến (như New York Times) hoc bo th (như Wall Street Journal) hoc đc lp, trung dung (như USA Today), đu luôn biến các din đàn truyn thông ca h thành mt th công c tuyên truyn mt chiu.

Có th nói là tt c các t báo ln này đu đã có mt truyn thng lâu đi đáng ngưỡng phc là thc hin chc năng thông tin đy đ và trung thc rt đáng tin cy. Thng hoc có nhng sai lm sơ sót nào đó, h không bao gi ngn ngi thú nhn li lm và nhanh chóng tìm cách sa sai. Và vì thế chúng ta cn phi tri ân nhng ngòi bút và nhng t báo này đã giúp chúng ta có được nhng thông tin đng đn và xác thc đ hiu biết rõ hơn v nhng vn đ thi s, và t đó có th rút ra nhng bài hc hay kinh nghim cho tng người mt.

Ln này, mt ngòi bút khác cũng giúp chúng ta hiu thêm được v mt s nhng chi tiết ly k và lý thú liên quan đến chuyn bu c tng thng ti Hoa K. Đây là nhng điu có l rt nhiu người đu không biết đến hoc nghĩ rng nó chưa h xy ra, nhưng nh vào công lao sưu tm ca các cơ quan truyn thông mà chúng ta có th có được cái nhìn v lch s mt cách trung thc và xác đáng hơn.
Trong s báo mi nht ca nht báo USA Today đ ngày th Hai đu tun này (29/8), nhà báo Brett McGinness trong mc For The Record (Ghi li theo H sơ) ca din đàn truyn thông này, đã cho thy là cuc bu c tng thng M tht ra cũng đã có nhng giai đon cũng ly k và quái l chưa tng thy, tuy rng có l nó chưa th so sánh bng cuc bu c năm nay vi mt nhân vt như Donald Trump đã, đang và có th s dn đến nhng thay đi rng ln trên chính trường nước M.

Đó là nhng chi tiết cho thy là có mt ng viên (như Ross Perot vào năm 1992) đã t đng b rơi vic vn đng tranh c trong gn 3 tháng tri trước khi nhp cuc tr li khá tr tràng. Ngoài ra, cũng có trường hp mt n ng c viên tng thng khác là Victoria Woodhull (trước bà Hillary Clinton c hơn trăm năm) nhưng điu oái oăm là người đng phó trong liên danh ca bà ta li tích cc đi vn đng cho mt ng viên khác! Và sau cùng là mt ng c viên tng thng khác (ông Eugene V. Debs) tuy b giam trong nhà tù nhưng cũng ra tranh c vào năm 1920 và cũng thu hút được gn mt triu lá phiếu ng h ca c tri vào lúc đó!

Do đó, chúng ta không nên gi cái thói quen chê bai gii truyn thông Âu M là thiên t v.v. (đc bit là trong gii truyn thông tiếng Vit ti hi ngoi) thường hay vơ đũa c nm tt c nhng cơ quan truyn thông ln mi khi đc các bài báo không phù hp vi nhn đnh hoc cm tính cá nhân ca mình. Tht ra chúng ta còn kém xa hơn h v nhng kiến thc sâu rng và xác đáng và có l nên tiếp tc hc hi nhiu hơn na trước khi đưa ra nhng phán đoán có phn hơi gay gt và đy thiên kiến.

MT NG VIÊN ĐT NGT B RƠI VIC VN ĐNG
Ross Perot qu là mt ng c viên tng thng khác thường, và vic nhp cuc bt ng ca ông vào năm 1992 được nhiu người nhc đến như là mt yếu t to ln khiến cho nhân vt ni tiếng k cu như Tng Thng George H.W. Bush (Bush B) phi thm bi khá đau đn trước mt đi th ít kinh nghim hơn cũng như không có thành tích sáng giá nào khác là Bill Clinton. Vào lúc đó, TT Bush đã là mt chính tr gia k cu, ni tiếng khp thế gii cũng như trên nước M sau thng li to ln, v vang và không tn kém trong cuc chiến vùng Vnh ln đu (vào năm 1991) khi kết hp quân đi ca nhiu nước trên thế gii cùng hp lc và tin bc đ đy lui quân đi Iraq ca Saddam Hussein lui khi Kuwait. 

Còn Bill Clinton ch là mt chính tr gia còn non tr, vi thành tích là đương kim thng đc Arkansas, mt tiu bang nh bé và tm thường, chưa k là Bill Clinton vào lúc y cũng đã b mang tai tiếng v chuyn lem nhem tình ái vi nhiu m nhân khác. y vy mà ri cui cùng Bill Clinton đã chiến thng v vang, đ ri sau 8 năm cm quyn đã tr thành mt tên tui sáng giá và được nhiu người dân M cũng như lch s đánh giá như là mt trong nhng v tng thng tài ba ca Hoa K.

Điu đáng nói là ng c viên Ross Perot, tuy thuc phe bo th nhưng li không đng ý ng h cho ng c viên Bush ca đng Cng Hoà, và vào kh năng tài chính di dào ca mình nên không ngi t mình ra ng c vì ông ta cũng là mt t phú, tuy không huyênh hoang khoe ca mt cách hm hĩnh như Donald Trump.
Nhưng điu bt ng là Ross Perot sau khi n ào nhp cuc, bng nhiên ngưng hn vic vn đng tranh c trong mt thi gian dài khong 11 tun l. Lý do là vì ông Perot cáo buc rng phe ca TT Bush đã âm mưu chp mt tm hình gi ca cô con gái ông là Caroline hòng tìm cách phá ri đám cưới ca cô ta vào lúc đó, đng thi cũng thuê mướn mt cu nhân viên CIA đ theo giõi chương trình đu tư chng khoán ca ông Perot nhm tìm cách trit h uy tín ca ông. Tuy nhiên ông Perot không đưa ra được nhng chng c c th nào đ h tr cho nhng cáo buc nghiêm trng này.

Sau khi đám cưới ca cô con gái din ra mt cách tt đp, ông Perot đã thut li cho cô con gái v nhng điu ông đã làm nhm bo v cho uy tín ca cô, và đã được cô ta khuyên gii là không nên nn chí và hãy nhp cuc tr li. Và do đó mà ông đã vn đng tr li vào đu tháng 10. Dĩ nhiên đến lúc đó thì mi s đã quá tr đ ông có th lt ngược được tình thế và cui cùng thì ông cũng tht bi dù rng cũng đt được khong gn 20% s phiếu ca c tri trên toàn quc. Và dĩ nhiên nhng điu cáo buc ca Ross Perot v nhng vic làm ma qu ca chính quyn Bush vào lúc đó cũng hoàn toàn vô căn c, nếu không mun nói là rt tào lao, không đáng tin cy, dù rng nó được đưa ra t ca ming ca mt nhà t phú thành công trên thương trường.     
http://puu.sh/qYIAJ/bb847b7893.jpg
Hình bìa ca tp chí Time nói v s nhp cuc tr li ca Ross Perot sau 11 tun vng bóng vào năm 1992

N NG C VIÊN TNG THNG ĐU TIÊN TRONG LCH S
Sau s xut hin ca hai n chính khách trong cuc bu c tng thng là bà Geraldine Ferraro (năm 1984) và bà Sarah Palin (năm 2008) nhưng c hai đu trong cương v phó tng thng trong liên danh, s nhp cuc và thành công ca bà Hillary Clinton trong năm nay đ tr thành ng viên chính thc ca đng Dân Ch được nhiu người đánh giá như là mt kết qu thành công to nên mt k lc mi khi tr thành người ph n đu tiên ra ng c tng thng M.

Nhưng có l ít người biết rng người ph n đu tiên có tham vng đ đ phá bc tường ngăn cn đó tht ra là mt n chính khách khác, tr tui hơn nhiu: đó là Victoria Woodhull, ra tranh c tng thng vào năm 1872, tc là đúng 136 năm trước khi bà Clinton có tham vng nhp cuc vào năm 2008. Có th nói là vic làm ca bà Woodhull này qu là mt vic làm chn đng lúc by gi, nht là khi chúng ta nh li rng vic ra tranh c ca bà này li din ra quá sm, tc là c 50 năm trước khi Hoa K thông qua Tu chính Án s 19 vào năm 1920 đ cho phép ph n ti Hoa K ln đu tiên được quyn đi b phiếu. Vì thế cho nên trong ngày b phiếu k đó là ngày 5 tháng 11 năm 1872, ngay c n ng viên này cũng không được quyn tham d. Lch s không ghi li đ cho biết là bà ta đã nhn được bao nhiêu lá phiếu ca người dân trên toàn quc, nhưng đúng 12 năm sau, mt n chính khách khác cũng ra tranh c dưới cùng mu c ca đng Equal Rights Partyng Bình Quyn) ca bà Woodhull và đã giành được 4,149 phiếu ti 6 tiu bang.  

 http://puu.sh/qYIBY/fab295f8a6.jpg
Hình mt trang báo loan tin bà Victoria Wodhull được đng đ c ra tranh c tng thng vào năm 1872
Nhưng mt chi tiết ng ng đáng nói đến là k đó đng này đã nhóm hp ti thành ph New York đ đ c bà trong cuc chy đua vi đương kim tng thng ca đng Cng Hoà là Ulysses S. Grant và ông Horace Greeley ca đng Dân Ch, và sau đó đng Equal Rights Party cũng la chn ông Frederick Douglass đng phó trong liên danh ca bà. Nhưng điu oái oăm là ông Douglass này không đng ý đng chung trong liên danh, và trong thc tế còn đi vn đng cho liên danh ca ông Grant. Cho nên không phi đến ngày nay chúng ta mi thy nhng trò có phn nh nhăng ca nhng màn đu đá trong ni b ca nhng người cùng đng, như nhng gì đã xy ra trong đng Cng Hoà trong mùa vn đng tranh c năm nay.

MT NG VIÊN TRANH C T TRONG NHÀ TÙ
Và sau cùng, cũng không quên k đến thành tích ca mt ng c viên tng thng M khá ly k và ng nghĩnh khác. Hơn mt trăm năm trước khi ông ngh sĩ Bernie Sanders hãnh din vi thành tích là mt chính khách theo khuynh hướng xã hi ch nghĩa và tranh đu cho đi đa s dân nghèo trong nước, đã có mt ng c viên khác đã nhp cuc trong cuc tranh đu này. 

Đó là ông Eugene V. Debs (1855-1926), khi nghip ti thành ph Terre Haute tiu bang Indiana, thot đu tranh đu trong khuôn kh nghip đoàn các nhân viên cu ho ti đa phương. Sau đó ông Debs đc c dân biu tiu bang, tr thành mt tên tui ni tiếng đi din cho phong trào tranh đu ca nhân công và là ng viên chính thc ca đng Xã Hi trong 5 cuc bu c tng thng t năm 1900 đến 1920.

Trong cuc bu c năm 1912, ông Debs ra tranh c trong mt cuc bu c cùng vi 3 đi th khác ni tiếng hơn nhiu: đó là các ông Woodrow Wilson, Theodore Roosevelt và William Howard Taft. C 2 ông Taft và Roosevelt đu là người thuc đng Cng Hoà và là đương kim và cu tng thng, nhưng h li hc hc vi nhau kch lit đến mc thay vì đoàn kết thì li nhy ra cùng tranh c, dn đến kết qu thm bi cho c hai và đưa ông Woodrow Wilson ca đng Dân Ch đc c tng thng. Chi tiết này cho thy là không phi đi đến năm 2016 thì chúng ta mi biết là trong đng Cng Hoà cũng có nhng lúc nhng ng c viên đu đá kinh khng khiến cho h b thm bi.
http://puu.sh/qYID4/120de1506b.jpg
Mt tm bích chương vn đng tranh c ca Eugene Debs thuc đng Xã Hi vào năm 1908

Trong kỳ bu c ln chót vào năm 1920, ông Eugene Debs ca đng Xã Hi cũng đt được khong 6% c tri trên toàn quc, được coi như là thành qu tt đp nht trong sut 5 ln ra tranh c ca ông. Mt chi tiết đáng nói hơn na là trong ln tranh c này, ông Debs phi vn đng trong lúc ngi trong nhà tù. Lý do là vì trước đó ông b buc ti vi bn án 10 năm tù vì đã chng đi vic Hoa K tham d vào Đ Nht Thế Chiến nên không chu gia nhp vào quân đi. 

Sau khi cuc cách mng Bolshevik n ra ti Nga đ dn đến vic nm quyn ca nhng lãnh t đu tiên ca phong trào cng sn và nhng hu qu tang thương sau đó, đng Xã Hi ti M vào lúc đó cũng b tan rã vì chia r trong ni b và gn như mt dn tiếng nói cũng như s ng h ca qun chúng.  

Chuyn dài v cuc bu c tng thng M chc chn là s còn nhiu k sp ti, ha hn nhiu biến chuyn thay đi bt ng khó tiên đoán. Xin hn s tr li đ tài này trong nhng bài báo kế tiếp, và chúng ta cũng đành phi tiếp wait and see là vì vy.  

MAI LOAN
Houston, Texas, ngày 29/08/2016


__._,_.___

Posted by: =?UTF-8?Q?NGUY=1AN_HO=C3=AF=C2=BF

No comments:

Post a Comment

Thanks

Featured post

Lisa Pham Vấn Đáp official 8/6/2023

Popular Posts

Popular Posts