Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Đức Angela Merkel trong cuộc họp báo tại Berlin ngày 15/10/2014.REUTERS/Fabrizio Bensch

Nhân dịp Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng công du Berlin, 158 trí thức Đức vào tuần trước đã gởi thư cho bà Angela Merkel, yêu cầu Thủ tướng Đức lên tiếng đòi trả tự do cho luật sư Lê Quốc Quân, đồng thời đặt vấn đề về việc chính quyền Saigon giải tỏa các cơ sở tôn giáo tại Thủ Thiêm.

Lá thư đề nghị Thủ tướng Đức Angela Merkel nêu ra trường hợp luật sư Lê Quốc Quân khi hội kiến với người đồng nhiệm Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng. Giáo sư Johannes Kals thay mặt cho tập thể 158 trí thức Đức đề nghị bà Merkel mạnh mẽ yêu cầu chính quyền Việt Nam phải trả tự do ngay tức khắc và vô điều kiện cho ông Lê Quốc Quân.

Bên cạnh đó, thư của các nhà trí thức Đức cũng nhắc đến nguy cơ chùa Liên Trì ở Thủ Thiêm bị giải tỏa, cùng với một số cơ sở tôn giáo khác tại đây như Dòng Mến Thánh Giá, thánh đường Công giáo, nhà nguyện Hội thánh Tin Lành.

Bị bắt lần đầu vào tháng 12/2012 với tội danh trốn thuế, đến tháng 2/2014 tòa phúc thẩm Việt Nam đã y án 30 tháng tù cho nhà đấu tranh dân chủ Lê Quốc Quân.

Lá thư nhắc lại các khuyến cáo của chính phủ Đức trong dịp Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc ngày 05/02/2014 mà Việt Nam là thành viên. Trong đó có việc trả tự do ngay cho các tù nhân bị bắt giữ tùy tiện, và tôn trọng quyền tự do tôn giáo, hội họp, tự do ngôn luận.

Thủ tướng và vấn đề cải cách hiện nay?

Anh Vũ, thông tín viên RFA
2014-10-18

• In trang này
• Chia sẻ
• Ý kiến của Bạn
• Email

anhvu10182014.mp3 

Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng tại Hội nghị thượng đỉnh Á Âu (ASEM) tổ chức tại Milan, Ý vào ngày 16 tháng 10 năm 2014.

 AFP PHOTO / Giuseppe Cacace

Gần đây Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có đưa ra một số đề xuất cho việc cải cách kinh tế và chính trị. Những đề xuất như thế của Thủ tướng có thể giúp cải cách thể chế ra sao?

Cải cách thể chế chính trị?

Vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Chính phủ của ông có nhiều đề xuất cho việc cải cách. Đó là việc Thủ tướng ủng hộ việc bỏ con dấu của doanh nghiệp hay Chính phủ đề xuất nên cho phép tự vận động bầu cử tại Việt Nam...

Mới nhất, ngày 16.10.2014 trong chuyến thăm CHLB Đức, trả lời câu hỏi liên quan đến vấn đề dân chủ ở VN, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã phát biểu rằng: nhân quyền, tự do, dân chủ là xu hướng không thể đảo ngược và VN cũng không đứng ngoài xu thế này.

Điều đó đã khiến nhiều cho nhiều người hy vọng và nghĩ rằng Thủ tướng đã và đang xúc tiến tạo tiền đề để thực hiện các vấn đề cải cách được nêu trong thông điệp đầu năm 2014 của Thủ tướng.

Tôi nghĩ thực sự trong thời gian tới Việt Nam sẽ phải thúc đẩy cải cách thể chế mặc dù trong nước còn ngần ngại này khác. Nhưng đến lúc không thể không làm được nữa rồi.
-Bà Phạm Chi Lan

Đánh giá về các chính sách và phát ngôn của Thủ tướng liên quan đến vấn đề cải cách gần đây, TS. Nguyễn Quang A nguyên Viện trưởng Viện Phản biện IDS cho rằng cần phải hiểu trong khuôn khổ luật pháp và Hiến pháp của VN hiện nay thì cải cách thể chế chính trị là một việc khó. Theo ông đây là điều nhiều người lầm lẫn và dẫn tới lạc quan.

Từ Hà nội TS. Nguyễn Quang A cho biết:

“Tôi nghĩ Thủ tướng nói về các vấn đề dân chủ, nhân quyền không đảo ngược được hay vấn đề cải cách thể chế, đều nằm trong khuôn khổ chủ trương của Đảng CSVN, điều đã ghi rất rõ, đó là cải cách chính trị phải đi đôi với cải cách kinh tế. Ở đây vấn đề là hiểu thế nào là cải cách thể chế? Tôi nghĩ rằng có lẽ đây là vấn đề cải cách thể chế về kinh tế.”

TS. Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế TƯ thì cho rằng các chính sách về cải cách của Thủ tướng là cần thiết và đặc biệt quan trọng trong giai đoạn hiện nay. Đây là các giải pháp nhằm tháo gỡ các trở ngại trong nền kinh tế VN.

TS. Võ Trí Thành nói:

“Tôi nghĩ đây không phải ngẫu nhiên mà gần đây Thủ tướng có nhiều quyết định . Vì đối với một nền kinh tế thị trường hội nhập thì vai trò của Nhà nước là một câu chuyện về phân bổ nguồn lực, là câu chuyện xử lý những nguồn lực không được phân bổ hiệu quả. Đây là một cái nút thắt rất lớn, không phải ngẫu nhiên mà trong ba cái cần tái cấu trúc, điều được các nhà kinh tế coi là cái quyết định nhất. Đó là đầu tư công, ngân hàng và doanh nghiệp Nhà nước, đây là những lĩnh vực cải cách quan trọng nhất. Tất nhiên các lĩnh vực đó liên quan với nhau.”

Hội nghị thượng đỉnh Á Âu (ASEM) tổ chức tại Milan, Ý vào ngày 16 tháng 10 năm 2014. AFP PHOTO.

Trả lời câu hỏi những đề xuất của Thủ tướng có thể giúp cho việc cải cách ra sao?

Chuyên gia Phạm Chi Lan cho rằng đây đã trở thành vấn đề bắt buộc nếu VN muốn hội nhập với thế giới. Theo bà Chính phủ cần đẩy mạnh các chương trình tái cơ cấu kinh tế, cải cách thể chế để tạo động lực cho VN phát triển mạnh hơn.

Bà Phạm Chi Lan nói:

“Càng ngày có lẽ Việt Nam càng thấy rõ hơn sức ép bắt buộc về việc cải cách thể chế và cảm thấy cần làm nhanh hơn nữa. Mặt khác, sức ép từ những cuộc hội nhập mà Việt Nam sắp tham gia từ 2015 trở đi cũng như từ các hoạt động đối ngoại sẽ khiến chính quyền không cải cách không được. Tôi nghĩ thực sự trong thời gian tới Việt Nam sẽ phải thúc đẩy cải cách thể chế mặc dù trong nước còn ngần ngại này khác. Nhưng đến lúc không thể không làm được nữa rồi.”

TS. Nguyễn Quang A hy vọng rằng Thủ tướng sẽ có lời nói đi đôi với việc làm, theo ông các đề xuất của Thủ tướng cần được triển khai và có các biện pháp cụ thể để thực hiện thành công.

TS. Nguyễn Quang A nói:

“Tôi nghĩ rằng nếu thực hiện tốt những điều như Thủ tướng nói sẽ giúp nhiều cho vấn đề cải cách, cả về hành pháp, hành chính. Nếu mà làm được sẽ là một sự cải thiện đáng kể và là điều đáng được hoan nghênh. Vấn đề ở đây là chữ nếu ”.

Dư luận hoài nghi?

Khi được hỏi theo ông Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có thực sự muốn cải cách hay không?

Nhà báo Võ Văn Tạo tỏ ý hoài nghi về các động thái mà ông cho là mang hơi hướng cải cách của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng gần đây, điều mà nhiều người đã tin tưởng. Theo ông có nhiều dữ kiện cho thấy Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng là người có các phát biểu không đi đôi với hành động.

Tôi thực sự không biết trong đầu ông Thủ tướng có muốn cải cách thực sự hay không? Nhưng trả lời của tôi với tư cách của một người bên ngoài, một người quan sát thì tôi cho là không.
-TS Nguyễn Quang A

Từ Nha trang, Nhà báo Võ Văn Tạo nhận định:

“Tôi cũng rất muốn tin rằng Thủ tướng thực sự sẽ tiến hành cải cách, nhưng thực tế chua xót cho thấy nó không như mong đợi của mình. Chính Thủ tướng ra trước diễn đàn Quốc hội đề nghị nhanh chóng ban hành Luật Biểu tình, nhưng cũng chính ông ấy  khi TQ đưa giàn khoan vào VN thì  chính Thủ tướng thông qua các nhà mạng viễn thông chuyển tải tin nhắn yêu cầu bà con không đi biểu tình trái pháp luật. Thử hỏi VN đã có Luật Biểu tình đâu mà trái hay không trái? Tiếc rằng chính ông ta là người dập tắt.”

TS. Nguyễn Quang A tiếp lời:

“Tôi thực sự không biết trong đầu ông Thủ tướng có muốn cải cách thực sự hay không? Nhưng trả lời của tôi với tư cách của một người bên ngoài, một người quan sát thì tôi cho là không”

Nói về các yếu tố cần thiết để thúc đẩy công cuộc cải cách ở VN tiến hành nhanh và mạnh hơn, TS. Nguyễn Quang A thấy rằng đó phải là sự kết hợp giữa các yếu tố: từ bên trong Đảng CSVN, sức ép của người dân và sức ép của cộng đồng quốc tế.

TS. Nguyễn Quang A khẳng định:

“Để thúc đẩy quá trình cải cách nhanh hơn thì nó có 2-3 yếu tố. Một là sự hiểu biết của những người nắm quyền – đó là điều kiện nội bộ”, hai là áp lực của nhân dân, sức ép của người dân thông qua các doanh nghiệp, các tổ chức XHDS và nhân tố thứ ba là áp lực từ bên ngoài, đó là từ cộng đồng quốc tế và các quốc gia khác”.

Đổi mới hay là chết là mệnh lệnh cũng là khẩu hiệu đã giúp Đảng CSVN thành công bước đầu trong công cuộc đổi mới Kinh tế năm 1986. Ngay cả lý luận của Chủ nghĩa Marx - Lenin cũng cho rằng thượng tầng kiến trúc phải phù hợp với hạ tầng cơ sở, do đó việc cải cách kinh tế phải được tiến hành một cách đồng bộ với giải pháp cải cách thể chế chính trị. Đó là một trong những điều kiện tiên quyết giúp cho VN vượt qua tình trạng trì trệ hiện nay và rồi mới có thể cất cánh trong quá trình hội nhập quốc tế.

Lấy tiền thuế của dân để cứu ngân hàng

Nam Nguyên, phóng viên RFA
2014-10-17

• In trang này
• Chia sẻ
• Ý kiến của Bạn
• Email

namnguyen10172014.mp3 

Công nhân trồng hoa tại một khu đô thị cao cấp ở ngoại thành Hà Nội hôm 26/4/2013.

AFP

Sau nhiều lần khẳng định không lấy tiền thuế của dân đi cứu ngân hàng, Chính phủ do Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lãnh đạo bất ngờ kiến nghị Quốc hội về việc sử dụng ngân sách để xử lý nợ xấu của các doanh nghiệp nhà nước.

Báo điện tử VnEconomy ngày 6/10/2014 đưa tin kiến nghị này được Chính phủ đề cập tại bản báo cáo dài 70 trang về tái cơ cấu nền kinh tế trong ba lĩnh vực trọng tâm. Bản báo cáo này hiện đang nằm tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội và sẽ được trình Quốc hội vào kỳ họp thứ 8 sắp tới.

Giới chuyên gia phản đối

Chuyên gia tài chính Bùi Kiến Thành, hiện sống và làm việc ở Hà Nội phản ứng khá mạnh mẽ đối với thông tin vừa nêu.

 Ông nói:

“Nếu tôi là đại biểu Quốc Hội tôi sẽ kịch liệt phản đối đề nghị ấy, không có lý do gì dùng ngân sách Nhà nước đi trả nợ xấu cho các ngân hàng. Các ngân hàng thương mại Việt Nam ham vấn đề lợi nhuận lãi suất cao đã cho vay  không đúng tiêu chuẩn đầy rủi ro. Ngân hàng cứ cho nhau vay thay vì cho người khác vay. Tất cả những bất cập của hệ thống ngân hàng Việt Nam thì không thể nào bắt dân chúng phải gánh chịu được.”

Nếu tôi là đại biểu Quốc Hội tôi sẽ kịch liệt phản đối đề nghị ấy, không có lý do gì dùng ngân sách Nhà nước đi trả nợ xấu cho các ngân hàng. 

-Bùi Kiến Thành

Theo sự ghi nhận chung nợ xấu ở Việt Nam là một con số mù mờ, được che dấu ngụy trang và ngay giới lãnh đạo nhà nước từ Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng cho tới Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cũng đưa ra những con số không khớp với nhau ở trong những thời điểm không cách xa nhau là mấy. Số liệu mới nhất được Thống đốc Nguyễn Văn Bình tiết lộ với Quốc hội vào cuối tháng 9 vừa qua thì tổng nợ xấu đã có lúc lên tới 500.000 tỷ đồng. 

Theo SaigonTimes Online, ông Thống đốc không đề cập đến thời điểm của số nợ này, tuy vậy theo lời ông đã có 240.000 tỷ đồng đã được xử lý cho đến nay. Được biết khoảng 70% nợ xấu thuộc về các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước với chủ nợ chính các ngân hàng thương mại Nhà nước.

Trong dịp trả lời chúng tôi Phó Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long từng nhận định:

“Nợ xấu của Việt Nam có rất nhiều việc đáng bàn. Ở đây thực chất là cục máu đông này cũng chưa được giải quyết đến nơi đến chốn. Mặc dầu có thành lập công ty quản lý tài sản VAMC, nhưng công ty này thực chất mới chỉ là chỗ gom nợ lại thôi, còn để xử lý giải tỏa vấn đề này thì cũng chưa có hướng cụ thể….”

Thời báo Kinh tế Viet Nam đưa tin, trong buổi chất vấn chiều 29/9/2014 các Đại biểu Quốc hội đã xoay quanh các câu hỏi về vấn đề VAMC và hậu xử lý nợ, sau khi cơ chế này đã hoạt động một thời gian theo nguyên tắc không dùng vốn nhà nước. Theo tờ báo, sau khi chất vấn Thống đốc Nguyễn Văn Bình, một vị đại biểu nhận xét: “Cách xử lý nợ xấu hiện  nay còn xấu hơn cả nợ xấu.”

Trả lời chúng tôi, chuyên gia tài chính Bùi Kiến Thành nhận định về sự hoạt động của Công ty Quản lý Tài sản của các tổ chức tín dụng Việt  Nam VAMC. Ông nói:

Ảnh minh họa. AFP PHOTO.

“VAMC chỉ là phương tiện để “quét nhà” thôi nghĩa là quét nhà giùm cho ngân hàng thương mại, quét nợ xấu của ngân hàng thương mại qua kho của VAMC và tạm thời để đấy thôi. Đồng thời VAMC trả cho ngân hàng thương mại đó bằng trái phiếu đặc biệt; với trái phiếu này ngân hàng thương mại đang bí thế không có tiền không thanh khoản vì nợ xấu nhiều, ngân hàng đem trái phiếu đặc biệt tới Ngân hàng Nhà nước để vay với tỷ lệ 70% vay tiền mới về để tiếp tục hoạt động. Đó không phải là giải pháp để giải quyết nợ xấu. 

VAMC gọi là mua nhưng không mua không trả tiền chỉ là trả trái phiếu ấy tạm thời thế thôi. Hơn nữa các ngân hàng thương mại phải trích lập dự phòng 20% nợ xấu gọi là đã bán cho VAMC và trong 5 năm ngân hàng thương mại đã bán phải có đủ tiền tự giải quyết nợ xấu ấy. Đây cũng không là phương pháp để giải quyết nợ xấu, cho nên giải pháp của VAMC không có gì khác hơn là tạm thời làm sạch các báo cáo tài chính của ngân hàng thương mại dính vào trong nợ xấu, tạo điều kiện cho những ngân hàng thương mại yếu kém có thể tiếp tục làm việc.”

Chuyên gia Bùi Kiến Thành nhấn mạnh:

“Nhà nước không muốn ngân hàng nào bị phá sản bị đổ vỡ hay bị xử lý, đấy là một chính sách mà đối với tôi hoàn toàn không hợp lý. Tại sao lại tạo điều kiện cho những ngân hàng yếu kém tiếp tục hoạt động để làm gì, trong khi đấy không giải quyết được vấn đề nợ xấu. Cho nên việc này nhà nước cần phải suy nghĩ cho kỹ để có giải pháp thật sự khả thi, giải pháp của VAMC chỉ là quét nhà dọn nợ xấu qua kho của VAMC và tạm thời để đấy thôi chứ không giải quyết vấn đề gì cả.”

VAMC không hiệu quả

Cách xử lý nợ xấu của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình bằng giải pháp VAMC cho thấy không hiệu quả và  một cách làm chưa có nơi nào áp dụng. Để giải quyết cục máu đông của nền kinh tế, cũng có những ý kiến táo bạo và mới mẻ đối với Việt Nam. Thời báo Kinh tế Việt Nam trích lời ông Phạm Hải Âu, Phó tổng giám đốc Ngân hang Bưu điện Liên Việt nói xử lý nợ xấu bằng trích lập dự phòng của các ngân hàng chẳng khác gì hình thức ngân hàng xé chỗ này đắp sang chỗ khác, việc này không giải quyết tận gốc vấn đề nợ xấu. 

Ông Phạm Hải Âu nhấn mạnh, xử lý nợ xấu dựa vào tư nhân và hãy đánh thức họ. Theo lời ông, Việt Nam có một lực lượng tư nhân lớn, có nguồn tiền mạnh và sạch. Khu vực tư cũng muốn tham gia mua bán nợ xấu trước hết vì lợi ích kinh doanh. Tuy vậy theo lời ông Phó tổng giám đốc Ngân hang Bưu điện Liên Việt, Việt Nam vướng mắc môi trường pháp lý liên quan cộng thêm vấn đề thủ tục hành chính.

Không có doanh nghiệp nào có thể sống với lãi suất 15%-20% cả. Đó là cái lỗi của hệ thống ngân hàng thương mại và cũng là cái lỗi của nhà nước, lỗi của ban điều hành tiền tệ.
-Bùi Kiến Thành

Theo Vn Economy, ông Phạm Hải Âu đưa ra ví dụ rất đặc biệt cho trường hợp của Việt Nam, nôm na là phải tạo ra cái chợ. Người nào muốn vào thì phải biết cái chợ đó là bình đẳng, nhanh nhạy để mua bán tốt, được bảo vệ và hỗ trợ, chứ không phải vào rồi kiểu gì anh cũng chết. Ý kiến của ông Phạm Hải Âu trên VnEconomy cho thấy, khó thay đổi cả một hệ thống để đáp ứng việc xử lý nợ xấu trong một sớm  một chiều.

 Tuy nhiên Chính phủ có thể khoanh vùng từng lãnh vực để có thể chọn lọc những khoản nợ xấu bán ra thị trường. Theo lời ông Âu, cơ sở pháp lý của Việt Nam hiện nay có thể đảm bảo áp dụng cho những phạm vi nhỏ rồi mở rộng ra.

Trả lời phỏng vấn của Nam Nguyên, chuyên gia Bùi Kiến Thành có nhìn nhận khác về cách giải quyết nợ xấu và những ưu tiên cần làm. 

Ông nói:

“Cái ưu tiên không phải nợ xấu mà là làm sao cho doanh nghiệp phục hồi phát triển. Nếu doanh nghiệp phục hồi phát triển thì mới có tiền trả nợ, nợ bây giờ và nợ trước kia nợ xấu. Còn doanh nghiệp không phục hồi và phat triển được thì nợ trước cũng không trả được mà nợ nay và nợ sau này cũng không trả được. Các doanh nghiệp không phát triển thì ai trả nợ. Cho nên vấn đề đấy phải hiểu ai là người trả nợ, doanh nghiệp phải sống thì mới trả nợ được. 

Những nợ xấu cũ rồi tạm thời gác qua một bên, nhưng phải làm sao cho doanh nghiệp và cả nền kinh tế phát triển. Nền kinh tế mà mỗi năm hàng chục ngàn doanh nghiệp chết, mấy năm qua hàng trăm ngàn doanh nghiệp chết thì làm sao mà không có nợ xấu. Nếu nợ xấu đó mà còn do ngân hàng cho doanh nghiệp vay với lãi suất gọi là lãi suất chết, không có doanh nghiệp nào có thể sống với lãi suất 15%-20% cả. Đó là cái lỗi của hệ thống ngân hàng thương mại và cũng là cái lỗi của nhà nước, lỗi của ban điều hành tiền tệ… cái đó rõ ràng là không thể chấp nhận được.”

Trở lại câu chuyện Chính phủ bất ngờ đề nghị dùng tiền ngân sách để xử lý nợ xấu cho các doanh nghiệp nhà nước, mà chủ nợ chủ yếu là các ngân hàng thương mại quốc doanh. Trước đây Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình được cho là cha đẻ của giải pháp VAMC xử lý nợ xấu không dùng tiền ngân sách, cũng không có tiền tươi thóc thật và cũng bị dư luận “ném đá” rất nhiều về tính bất khả thi. Hiện nay Ông Bình lại biện minh cho yêu cầu “tiền tươi thóc thật” và dẫn chứng là đa số các quốc gia trên thế giới đều sử dụng ngân sách để giải quyết nợ xấu.

Theo Thời báo kinh tế Việt Nam, một số vị chuyên gia kinh tế độc lập được tham vấn có chung phân tích rằng: “Nhiều nước chi ngân sách để xử lý nợ xấu, đây là điều được coi là khác với Việt Nam. Song doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam cũng rất khác với doanh nghiệp ở các nước, đó là không phải “lời ăn lỗ chịu”, mà là “lời ăn lỗ dân chịu”.