Nguyễn
Công Khế: Tự do báo chí, không còn cách nào khác
Mặc Lâm, RFA
2014-11-19
2014-11-19
- In trang này
- Chia sẻ
- Ý kiến của Bạn
- Email
vml11192014.mp3
Nhà báo Nguyễn Công Khế,
nguyên Tổng biên tập báo Thanh Niên.
Courtesy of Thanh Nien
online
Nhà báo Nguyễn Công Khế
trả lời RFA về sinh hoạt báo chí ở VN
Báo International New
York Times trong số ra ngày hôm nay 19/11 có đăng một bài viết của nhà báo
Nguyễn Công Khế, nguyên Tổng biên tập báo Thanh Niên viết về vấn đề tự do báo
chí tại Việt Nam.
Bài báo này xuất hiện
vào lúc Quốc hội Việt Nam chất vấn Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và các bộ trưởng
mở ra một góc tối của tự do báo chí tại Việt Nam cần phải được Quốc hội và
người đứng đầu chính phủ có thái độ dứt khoát vì tính chất quan trọng khó chối
cãi của nó.
Biên tập viên Mặc Lâm
của Đài Á Châu Tự Do phỏng vấn tác giả bài báo, nguyên Tổng biên tập báo Thanh
Niên Nguyễn Công Khế, về bài viết này.
Sự cấm đoán trong
làng báo VN
Mặc Lâm: Thưa ông, là một nhà truyền thông có bề dày và
kinh nghiệm trong bối cảnh xã hội Việt Nam chưa quen thuôc với tự do báo chí,
ông đã mang kinh nghiệm khó khăn ấy để viết lên bài báo với tựa đề “Một nền Tự
do báo chí cho Việt Nam” nói về sự cấm đoán trong làng báo Việt Nam và đăng
trên một tờ báo lớn có lịch sử trong ngành báo chí thế giới là tờ International
New York Times. Xin ông cho biết đây có phải là thời điểm thích hợp cho bài báo
này hay không?
Nguyễn Công Khế:
Cách đây không lâu, khi trả lời chính thức trên báo Thanh Niên và báo Một Thế
Giới, tôi đã nói rõ việc này. Chính vì sự cấm đoán và mở rộng các vụ nhạy cảm
của các nhà lãnh đạo, nó đã để báo chí đi vào ngõ cụt. Những thông tin cần
thiết nhất thì lại không được đến từ những tờ báo chính thống.
Bây giờ với thời đại
thông tin này, người ta phải đọc trên mạng, hàng nghìn trang xuất hiện. Hồi
trước chúng ta làm báo nhật trình, tức là báo ngày.
Bây giờ không phải là
báo ngày nữa mà là báo phút. Do vậy, nếu chúng ta không để cho những tờ báo
chính thống do chính phủ kiểm soát ở Việt Nam nói những điều cần thiết và những
sự thật thì dứt khoát người ta sẽ đọc các trang mạng và tin đó là sự thật.
Bài viết của ông Nguyễn
Công Khế trên báo New York Times số đề ngày 19/11/2014.
Ví dụ như cuốn Đèn Cù
của ông Trần Đĩnh chẳng hạn, rồi một số cuốn sách người ta in ra trên mạng ở
nước ngoài thì anh đâu có kiểm soát được. Cả một bộ máy chính thống không hề
nói lại một câu từ “cải cách ruộng đất” cho đến “bệnh tình của các nhà lãnh
đạo” tức là làm cho cả một nền báo chí thụ động. Và từ đó làm cho mất niềm tin
của nhân dân đối với chính sách thông tin này.
Nhà báo e ngại,
lãnh đạo sợ mất ghế
Mặc Lâm: Với kinh nghiệm của Tổng biên tập một tờ báo lớn
khi ông quyết định cho đăng các bài báo có tính đối diện với thời cuộc, đối
diện với những vấn đề bị cho là nhạy cảm trong kinh tế xã hội hay chính trị…sau
khi bài báo ấy xuất hiện ông có quan sát những hiệu quả mà nó mang tới hay
không?
Nguyễn Công Khế:
Thời của tụi tôi thì cách đây không lâu đâu –như tôi, Tô Hòa, Võ Như Lanh, Kim
Hạnh.... một số Tổng biên tập trước đó. Khi đăng một bản tin chúng tôi nghĩ đến
công chúng, đến đất nước mình nhiều hơn là nghĩ đến cá nhân của Tổng biên tập.
Bây giờ, từ các cán bộ
nhà nước cho đến các cơ quan báo chí, người ta sợ bị “mất ghế” cho nên người ta
không dám dũng cảm để nói lên sự thật mặc dù sự thật đó rất có lợi cho đất
nước.
Nghị quyết của đảng, của
chính phủ, quốc hội đang đặt vấn đề tham nhũng lên hàng đầu. Thế
nhưng khi đặt bút viết chống tham nhũng của các vụ lớn thì các nhà báo rất e
ngại, rất sợ, chùn tay. Điều đó làm cho tham nhũng hoành hành và dẫn đến nhiều
hệ quả của đất nước.
Vấn đề nợ công, nợ xấu,
những vấn đề mà cả đất nước và rất nhiều người dân quan tâm thì không làm được.
Tôi nghĩ không phải là các nhà báo kém, thiếu chuyên nghiệp nhưng mà người ta
ngại. Lãnh đạo các tờ báo thì sợ “mất ghế. Còn phóng viên thì ngại từ
kiểm duyệt.
Tôi nghĩ nền báo chí
như thế nó rất có hại, tai hại cho một đất nước đang phát triển. Sự công khai
minh bạch của báo chí giúp cho sự phát triển của đất nước rất nhiều.
Lãnh đạo các tờ báo thì
sợ “mất ghế. Còn phóng viên thì ngại từ kiểm duyệt. Tôi nghĩ nền báo chí như
thế nó rất có hại, tai hại cho một đất nước đang phát triển.
Nguyễn Công Khế
Sa đà vào những chuyện vặt vãnh
Mặc Lâm: Theo nhận xét chung của chúng tôi thì ngày nay
nhiều tờ báo dám xâm nhập vùng cấm, vùng nhạy cảm hơn mặc dù chấp nhận sau đó
bài báo có thể bị gỡ xuống và Tổng biên tập có thể bị mất chức. Tuy nhiên các
hiện tượng đó không nhiều. Theo ông những hoạt động ngoài lề này phải chăng là
chủ trương của nhà nước mở một chút cửa để không khí tràn vào xóa bớt sư ngộp
thở của tự do báo chí nhưng vẫn chưa đủ không khí cho một lá phổi lành mạnh.
Theo ông nếu nhà nước mở hẳn cánh cửa này thì sự lợi hại ra sao?
Nguyễn Công Khế:
Tôi nghĩ nhà nước mở ra chỉ có lợi hơn chứ không có hại. Bây giờ như VTV đang
bàn đến vấn đề Công Phượng, nói về lý lịch của Công Phượng. Đó chỉ là một việc
rất nhỏ thôi. Công Phượng với các hồ sơ của Tư pháp ở xã, phường vùng nông thôn
Việt Nam rất lơ mơ. Vấn đề tuổi Công Phượng 19 hay 21 thì có gì thiết yếu đâu
mà người ta lại ầm ầm trên đài. Những vụ lớn, những vụ tham nhũng, những vấn đề
nhức nhối của đất nước thì không.
Việt Nam chúng ta sống
phụ thuộc vào cái gì? Lao động rẻ, công nhân rẻ, tài nguyên thô và chúng ta sử
dụng vốn ODA rất không hiệu quả. Tất cả những vấn đề nhức nhối thì báo chí ít
đề cập đến.
Còn không thì báo chí sẽ
phân ra hai con đường: Một là các trang lá cải sẽ đăng cô đào này, bữa nay mặc
cái áo này, bữa nay hở cái vòng một, vòng hai; Rồi người ta đi quá đà để khai
thác, để câu view, tìm bạn đọc. Còn những vấn đề chính thì lại không đề cập. Đó
là cái tai hại chứ.
Tôi nghĩ một chính
quyền mạnh, một chính phủ mạnh thì cần một nền báo chí minh bạch, một nền thông
tin minh bạch.
Mặc Lâm: Và ông nghĩ chính phủ hiện nay đã đủ mạnh chưa
đề tiếp cận các nguồn thông tin minh bạch ấy?
Nguyễn Công Khế:
Tôi thấy họ vẫn chưa dám để cho có thông tin nhiều chiều, có các phản biện
thuyết phục. Một chính quyền mạnh, tôi nói trước đây-thời của chúng tôi cách
đây không lâu như tôi đã nói ở trên- những phản ảnh của chúng tôi về tình hình
thực trạng của kinh tế, chính trị, xã hội khi được đưa ra mà hơi gay gắt và nó
gần với sự thật thì tôi nghĩ điều đó thúc đẩy cho xã hội lành mạnh. Nó chả có
hại gì cả. Khi mà thông tin minh bạch thì người dân đặt lòng tin vào đất nước
họ, vào xã hội nhiều hơn.
Con đường, chính sách minh bạch thông tin
và tự do báo chí trước sau gì nó cũng đến và dứt khoát mình phải làm thôi.
Không có cách nào khác, không có lựa chọn nào khác.
Nguyễn Công Khế
Thời của Minh bạch, Tự do sẽ đến
Mặc Lâm: Phải nói đây là một chủ đề rất gay gắt trong
chính trường Việt Nam hiện nay. Ông là một đảng viên kỳ cựu, đã có những cống
hiến nhất định cho đất nước, cho Đảng Cộng sản Việt Nam và hơn nữa cho ngành
báo chí với tư cách một Tổng biên tập…khi ông đưa những nhận xét này trên một
tờ báo lớn của thế giới ông có lo ngại sẽ có những động thái nào đó từ chính
quyền gây khó khăn cho ông hay không?
Nguyễn Công Khế:
Tôi trả lời báo trong nước còn mạnh hơn báo này nhiều. Anh phải đọc lại bài
“Tôi đã bị trả giá nhiều lần” và “Dân thường không có quyền tham nhũng”. Trong
các bài đó tôi nói mạnh hơn bài này rất nhiều. Tôi nói chủ yếu về chính sách
thông tin của nhà nước hiện nay.
Mặc Lâm: Nhưng đó là những bài báo trong nước nhưng bây
giờ thì ông công khai trên diễn đàn báo chí quốc tế và do đó nhà nước sẽ để ý
hơn và có biện pháp khác hơn? Nó có thể phát sinh hai vấn đề, một là phản ứng
tích cực có nghĩa là họ sẽ thay đổi theo đề nghị của ông hai là họ tiêu cực
trong thái độ phủ nhận và chống đối. Giữa hai thái độ đó ông hy vọng nó diễn ra
theo chiều hướng nào?
Nguyễn Công Khế:
Tôi nghĩ nó sẽ diễn ra chiều hướng tích cực. Tôi đặt vấn đề trong nước rồi. Tôi
có cảm giác là người ta đồng tình với tôi nhiều hơn. Tuy người ta chưa sửa được
nhưng tôi nghĩ phần đồng tình nhiều, rất nhiều.
Tôi nghĩ con đường,
chính sách minh bạch thông tin và tự do báo chí trước sau gì nó cũng đến và dứt
khoát mình phải làm thôi. Không có cách nào khác, không có lựa chọn nào khác.
Mặc Lâm: Xin cám ơn ông.
Nhà báo Việt
Nam nghĩ gì về tự do báo chí
Việt Hà, phóng viên RFA
2014-11-19
2014-11-19
- In trang này
- Chia sẻ
- Ý kiến
của Bạn
- Email
11192014-vn-fmr-edi-se-sign-of-freed.mp3
Bài viết của cựu Tổng
biên tập tờ Thanh Niên, là ông Nguyễn Công Khế được dịch và đăng trên tờ New
York Times của Mỹ hôm 19 tháng 11, 2014
Files photo
Tờ New York Times
của Mỹ hôm 19 tháng 11 đăng một bài viết được dịch từ tiếng Việt của cựu Tổng
biên tập tờ Thanh Niên, là ông Nguyễn Công Khế, trong đó ông kêu gọi chính phủ
Việt Nam nên mở rộng quyền tự do hoạt động cho báo chí Việt Nam bao gồm báo chí
nhà nước và tư nhân. Đây là một bài viết hiếm hoi của một cựu Tổng biên tập một
tờ báo lớn của nhà nước được đăng tải trên một tờ báo lớn của Mỹ, nước luôn kêu
gọi Việt Nam phải tôn trọng các quyền tự do cơ bản. Liệu đây có phải là một dấu
hiệu mới cho thấy nhà nước Việt Nam sẽ mở rộng quyền tự do báo chí trong nước?
Dấu hiệu của sự
thay đổi
‘Chính phủ
Việt Nam cần cho phép báo chí hoạt động độc lập. Đây là điều cần thiết cho quá
trình tự do hóa chính trị và kinh tế đang được tiếp tục và cho những nỗ lực của
Đảng Cộng sản để lấy lại sự ủng hộ của người dân vốn cần thiết cho sự tồn tại
của chính đảng cộng sản’. Phần mở đầu của bài viết mới của cựu Tổng biên
tập báo Thanh Niên, Nguyễn Công Khế, được đăng tải trên tờ New York Times hôm
19 tháng 11 là một lời kêu gọi mới công khai đối với chính phủ Việt Nam về một
vấn đề có thể coi là khá tế nhị ở Việt Nam, tự do báo chí, tự do ngôn luận.
Trong bài viết của
mình, vị cựu Tổng biên tập lập luận sự thay đổi cho phép tự do báo chí ở Việt
Nam lúc này là cần thiết. Ông viết ‘khung cảnh báo chí Việt Nam đã thay đổi
mạnh trong suốt 5 năm qua, và Đảng Cộng sản đã mất phần lớn sự kiểm soát đối
với ngành công nghiệp này với những hậu quả khủng khiếp’. Theo ông sự phát
triển của internet với những trang mạng mang thông tin đa chiều không bị kiểm
soát của nhà nước, cùng sự ‘đói thông tin’ của người dân trước các thông tin đa
chiều đã khiến người đọc trẻ tuổi bỏ các trang báo lề phải nổi tiếng như Tuổi
Trẻ, Thanh Niên để tìm kiếm những nguồn thông tin không tuyên truyền. Bằng
chứng được đưa ra là doanh thu quảng cáo của những trang báo này đã giảm gần
2/3 kể từ năm 2008 đến nay.
Ông Nguyễn Công
Khế cũng nêu lên một số những diễn biến trong xã hội Việt Nam thời gian qua dẫn
đến nhu cầu về một sự thay đổi tích cực hơn cho báo chí. Những diễn biến đó bao
gồm những đòi hỏi của người dân về thông tin về vấn đề tham nhũng, những cam
kết với nước ngoài như hội nghị Thành Đô tại Trung Quốc năm 1990 hay vấn đề
tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc ngoài biển Đông.
Tôi có cảm giác là
người ta đồng tình với tôi nhiều hơn. Tuy người ta chưa sửa được nhưng cái phần
đồng tình rất nhiều. Và tôi tin là con đường minh bạch thông tin và tự do báo
chí thì trước sau thì nó cũng đến và dứt khoát mình phải làm
Ông Nguyễn Công
Khế
Nói với đài Á Châu
Tự Do, ông Nguyễn Công Khế cho rằng đã có những dấu hiệu cho thấy chính phủ
Việt Nam có thể sẽ cởi mở hơn với báo chí.
Tôi có cảm giác là
người ta đồng tình với tôi nhiều hơn. Tuy người ta chưa sửa được nhưng cái phần
đồng tình rất nhiều. Và tôi tin là con đường minh bạch thông tin và tự do báo
chí thì trước sau thì nó cũng đến và dứt khoát mình phải làm.
Khi được hỏi về
những dấu hiệu cụ thể nào cho ông thấy rằng đã có sự đồng tình hơn từ phía
chính phủ trong việc mở rộng quyền tự do báo chí, ông Nguyễn Công Khế cho biết
ông từng viết bài “ Tôi đã bị trả giá nhiều lần” và “Dân thường không có quyền
tham nhũng” nhưng không gặp phản ứng gì từ nhà nước. Ông nói:
Trong các bài đó tôi
nói mạnh hơn bài này rất nhiều. Tôi nói chủ yếu về chính sách thông tin của nhà
nước hiện nay.
Bài viết của ông
Nguyễn Công Khế đưa ra giữa lúc có tin Quốc hội Việt Nam chuẩn bị xem xét thông
qua luật báo chí sửa đổi vào năm tới. Trong Hội nghị Tổng kết 15 năm thi hành
Luật báo chí, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật báo chí hôm 12 tháng
11, Phó thủ tướng Việt Nam Vũ Đức Đam nói ‘không nên chỉ vì một vài biểu hiện
tiêu cực, chúng ta thấy giật mình rồi đưa ran gay những quy định để bịt hết
lại…. việc sửa luật lần này phải dự báo được xu thế phát triển mạnh mẽ về công
nghệ, xu thế hội tụ thông tin…’
Nghi ngờ về những
thay đổi sớm
Tuy nhiên, không
phải nhà báo nào ở Việt Nam cũng có cùng quan điểm với cựu Tổng biên tập Nguyễn
Công Khế về những dấu hiệu thay đổi trong tự do báo chí ở Việt Nam. Nhà báo tự
do Lê Phú Khải nhận định:
Theo tôi là không
có tín hiệu gì cả, hoặc là ông phát ngôn cho một nhóm lợi ích nào đó để lấy uy
thế thôi, hoặc là ông đón gió…Đón gió là thời đại thay đổi, chính ông Nguyễn
Tấn Dũng nói là xã hội dân sự là đương nhiên là xu hướng của thời đại và VN
không nằm ngoài xu hướng đó
Ông Lê Phú Khải
Theo tôi là không
có tín hiệu gì cả, hoặc là ông phát ngôn cho một nhóm lợi ích nào đó để lấy uy
thế thôi, hoặc là ông đón gió…. Đón gió là thời đại thay đổi, chính ông Nguyễn
Tấn Dũng nói là xã hội dân sự là đương nhiên là xu hướng của thời đại và Việt
Nam không nằm ngoài xu hướng đó.
Nhà báo Phạm Chí
Dũng, phụ trách ban biên tập trang Việt Nam thời báo của Hội nhà báo Việt Nam
Độc lập, một trang báo lề trái, không cho rằng sẽ có một thay đổi sớm nào đối
với tự do báo chí tại Việt Nam:
Riêng cá nhân tôi
thì gần như chưa có hy vọng nào cả lý do là hiện nay quốc hội rất bảo thủ. Lần
gần đây nhất chúng ta chứng kiến là quốc hội đã thông qua một bản hiến pháp rất
lạc hậu vào cuối năm 2013 và cho tới gần đây thì tất cả những vấn đề quan trọng
nhất của hiến pháp như là đất đai, tự do báo chí, tự do lập hội, tự do biểu
tình, tự do trưng cầu dân ý vẫn chưa được đả động tới. Ngay cả vấn đề được coi
là dễ dàng nhất và phù hợp với nguyên tắc Paris mà Việt Nam đã tham gia từ năm
1981 là luật tiếp cận thông tin cho tới nay vẫn chưa nhận được sự phản hồi chính
thức nào từ chính phủ và quốc hội.
Không những thế,
theo nhà báo Phạm Chí Dũng, luật sửa đổi thậm chí còn siết chặt hơn quyền tự do
báo chí.
Theo Bộ Thông tin
và Truyền thông, hiện Việt Nam có 838 cơ quan báo chí, 67 đài phát thanh truyền
hình với đội ngũ nhà báo lên tới 40,000 người. Tất cả các cơ quan báo chí này
đều phải chịu sự kiểm soát về mặt nội dung của nhà nước, mà theo nhà báo Phạm
Chí Dũng gọi là cơ chế kiểm duyệt cứng và kiểm duyệt mềm. Cơ chế kiểm duyệt
cứng là kiểm soát trực tiếp từ ban tuyên giáo trung ương đến địa phương tới các
sở thông tin truyền thông ở các tỉnh thành. Cơ chế kiểm duyệt mềm là qua việc
bố trí nhân sự trong cáo cơ quan báo như bí thư chi bộ, đảng bộ của các cơ quan
này.
Theo ông Nguyễn
Công Khế, Việt Nam cũng cho phép một số cơ sở báo chí tư nhân nhưng chỉ là bán
tư nhân, sản xuất các show truyền hình, xuất bản các ấn phẩm báo chí nước ngoài
như Esquire và Cosmopolitan. Tuy nhiên những cơ quan này bắt buộc phải có đối
tác là một cơ quan thuộc nhà nước, tức là cũng chịu sự kiểm duyệt.
Riêng cá nhân tôi
thì gần như chưa có hy vọng nào cả lý do là hiện nay quốc hội rất bảo thủ...gần
đây thì tất cả những vấn đề quan trọng nhất của hiến pháp như là đất đai, tự do
báo chí, tự do lập hội, tự do biểu tình, tự do trưng cầu dân ý vẫn chưa được đả
động tới
Ông Phạm Chí Dũng
Trong bài phát
biểu tại Hội nghị Tổng kết 15 năm thi hành Luật báo chí, Luật sửa đổi, bổ sung
một số điều của luật báo chí vừa qua, Bộ trưởng thông tin truyền thông Nguyễn
Bắc Son cũng nhấn mạnh không để những tư tưởng sai trái, đi ngược lại quan điểm
của Đảng nhân cơ hội này để chống phá việc sửa luật báo chí.
Đối với những
trang báo lề trái như tờ thời báo Việt Nam, nhà báo Phạm Chí Dũng cho biết kể
từ khi thành lập hôm 17 tháng 7 đến nay, trang báo đã luôn phải chịu sự ngăn
chặn bằng kỹ thuật và phá sập một lần. Mặc dù vậy, ông cho biết trang báo vẫn
thu hút được khoảng 45,000 đến 50,000 người một ngày. Theo ông, đây là một con
số rất nhỏ so với lượng truy cập vào các trang báo chính thống lớn như
Vnexpress, và Dân trí, nơi có lượng truy cập được các báo này công bố lên đến
hơn 100 triệu một tuần. Nhà báo Phạm Chí Dũng cho rằng, nếu không bị ngăn chặn
như hiện nay, các trang báo lề trái hoàn toàn có thể cạnh tranh ngang ngửa với các
trang báo lề phải về số lượng người truy cập.
Cựu Tổng biên tập
Nguyễn Công Khế lập luận rằng, những nguồn thông tin thay thế khác không thể là
thuốc giải độc đối với sự quản lý của nhà nước với truyền thông chính thống và
những nhà báo Việt Nam có kinh nghiệm đã chịu sự kiểm duyệt đã lâu vì vậy họ
không mong muốn gì hơn là có thể làm công việc của mình đúng đắn. Theo ông
Nguyễn Công Khế, hiến pháp Việt Nam cho phép người dân có quyền tự do báo chí
và tự do báo chí không chỉ tốt cho đất nước mà còn tốt cho cả chế độ.
No comments:
Post a Comment
Thanks